Ẩm thực của người Tày, Nùng trên đất Tây Nguyên

0:00 / 0:00
0:00
TP - Vào Đắk Lắk sinh sống hơn 30 năm, người dân tộc Tày, Nùng góp phần tô điểm bức tranh văn hoá vùng đất này, gia tăng giá trị văn hóa ẩm thực.

Ẩn chứa cái tình

Vườn hoa cà phê khoe sắc trắng dưới nắng vàng, rì rào theo gió hoà cùng điệu hát then đàn tính của bà con dân tộc Tày, Nùng (huyện Cư M’gar) đang vào hội. Lạc giữa lễ hội Lồng tồng, du khách được hòa mình khám phá nét đẹp văn hóa của đồng bào dân tộc nơi đây.

Ẩm thực của người Tày, Nùng trên đất Tây Nguyên ảnh 1

Người dân giới thiệu về các món ăn truyền thống.

Tại một thửa ruộng rộng rãi, những mâm vật phẩm được người dân chuẩn bị cầu kỳ để dâng cúng. Người dân nơi đây nói át tiếng nhạc, lễ hội Lồng tồng không chỉ là dịp cầu mong mùa màng tươi tốt, mưa thuận gió hoà, làm ăn thuận lợi, mà còn thể hiện khát vọng sinh sôi nảy nở.

Bày biện từng món ăn chuẩn bị cho phần thi ẩm thực, bà Trịnh Thị Yến (SN 1972, xã Cư M’gar) mân mê những chiếc bánh tròn trắng muốt, rồi nói, bánh dày là món không thể thiếu trong mâm cỗ của người Tày, Nùng vào các dịp lễ, Tết. Mỗi chiếc bánh làm ra thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ và mang trong đó cả tâm tình của người làm bánh. Không phải loại gạo nào cũng làm được bánh. Muốn bánh dẻo, thơm, phải chọn loại lúa nếp nương và không được lẫn dù chỉ một hạt gạo tẻ. Gạo được ngâm từ tối hôm trước, sau đó đồ xôi. Khi xôi chín, phải giã ngay lúc còn nóng.

Bà Yến kể, trước đây, mỗi lần có lễ hội, đêm khuya tiếng chày bắt đầu vang lên. Cứ hai, ba người luân phiên giã đều tay đến khi xôi dẻo quánh lại. Khi xôi được giã nhuyễn, mọi người sẽ múc ra mâm. Bánh được nặn thành hình tròn, sau đó ấn dẹt lại, cho nhân vào giữa, rồi gói vỏ bánh bọc kín lớp nhân bên trong. Đây là công thức làm bánh được truyền lại từ bao đời nay, người làm bánh phải bỏ cái tâm của mình vào mỗi sản phẩm thì bánh mới giữ được độ dẻo, thơm, đúng vị của nó. Bánh dày không chỉ là một món ăn mà còn gắn kết tình cảm con người với nhau.

Ẩm thực của người Tày, Nùng trên đất Tây Nguyên ảnh 2

Lễ hội Lồng tồng là dịp bà con Tày, Nùng cầu mong mùa màng bội thu, mưa thuận gió hoà.

Bê tô thịt heo màu nâu đường lên, bà Triệu Thị Thính (SN 1969, người dân tộc Nùng, trú xã Cư M’gar) đứng cạnh cho biết, món thịt ba chỉ hầm nhừ cách thủy, hay còn gọi khâu nhục, là món ăn truyền thống của người Nùng Cao Bằng được dùng phổ biến trong dịp lễ, Tết, cưới hỏi... Món khâu nhục không phải muốn ăn là có ngay. Món này làm rất cầu kỳ, phải qua nhiều công đoạn. Muốn ăn bữa tối phải làm từ sáng. Gia vị để nấu rất cầu kỳ, chỉ thiếu một thứ sẽ mất vị thơm ngon, hấp dẫn. Bí quyết để làm món này là chọn nguyên liệu tươi, ngon, gia vị phù hợp và làm kỹ trong từng khâu chế biến, khi chín mới đạt độ chuẩn.

Bà Thính nói chi tiết về cách chế biến như sợ du khách bỏ sót mất một công đoạn nào. Thịt heo ba chỉ được luộc chín khoảng 70%, sau đó, dùng que nhọn châm lỗ nhỏ vào lớp da. Sau khi châm xong, chiên thịt thật vàng, rồi thái thành từng miếng để ướp gia vị. Tiếp theo, lấy khoai lang xắt bằng miếng thịt đem chiên. Khi gia vị đã thấm đều, thịt và khoai lang chiên sẽ xếp xen kẽ và hấp cách thủy trong hơn 1 tiếng.

Ông Trần Đăng Chỉnh, Phó Chủ tịch UBND xã Cư M’gar, cho biết, vào vùng đất này sinh sống hàng chục năm nay, người dân tộc Tày, Nùng vẫn giữ nhiều nét văn hoá truyền thống đặc trưng. Đặc biệt, hằng năm, diễn ra lễ hội Lồng tồng. Đây là một hoạt động mang ý nghĩa sâu sắc về xây dựng một cộng đồng đoàn kết và gắn bó, có những tình cảm tốt đẹp được thể hiện bằng tình yêu thương và sự kính trọng, sự biết ơn, hướng về cội nguồn và cùng sum họp, tương trợ lẫn nhau trong cuộc sống.

Bà mô tả cách lấy khâu nhục từ nồi hấp ra. Bà nhanh tay lật ngược bát rồi mở ra, khâu nhục nguyên hình bát úp, những miếng thịt béo ngậy xen những lát khoai dậy mùi thơm. “Làm khâu nhục cầu kỳ, công phu nên nhiều người gọi món này là món “khổ nhọc”. Đối với người con gái đi lấy chồng, người con trai đi lấy vợ, phải làm món khâu nhục để cảm ơn ông, bà, cha mẹ sinh ra mình mới có ngày hôm nay. Làm khâu nhục phải qua 7 công đoạn, phù hợp với làn điệu hát then của người dân tộc Tày, Nùng”, bà Thính cho hay.

Món ăn tượng trưng trời đất, âm dương hòa hợp

Trong tiết trời hanh khô, những bước chân rộn rã của bà con tham gia các trò chơi, du khách dạo quanh những khu ẩm thực thưởng thức món ăn đặc trưng. Đĩa xôi có năm màu đỏ, đen, tím, trắng, vàng bắt mắt được bày biện cẩn thận trên bàn, bà Hoàng Thị Dung (60 tuổi) hồ hởi, xôi ngũ sắc tượng trưng cho trời đất, âm dương hòa hợp. Đây là món ăn truyền thống của người Tày, Nùng ở Cao Bằng.

Ẩm thực của người Tày, Nùng trên đất Tây Nguyên ảnh 3

Món bánh dày.

Người Tày, Nùng sinh sống gần nhau và mang những nét văn hóa khá tương đồng. Ẩm thực của họ không chỉ là cách chế biến, trong món ăn còn gói ghém văn hóa liên quan đến quan niệm về tự nhiên. Bà Dung giới thiệu tỉ mỉ với du khách rằng, theo quan niệm từ xa xưa của người Tày, Nùng ở Cao Bằng, xôi ngũ sắc do năm màu sắc tượng trưng cho âm dương ngũ hành, tình đoàn kết của các dân tộc anh em. Màu trắng tượng trưng cho sự tinh khiết của đất trời. Màu xanh mang niềm hy vọng, cầu một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Màu đỏ tượng trưng cho bếp lửa hồng với mong muốn các thành viên trong gia đình luôn hạnh phúc bên nhau. Màu đen là những khó khăn, vất vả nhọc nhằn của người làm nên bông lúa. Màu vàng mang khát vọng no đủ. Màu tím thể hiện cho sự chung thủy, yêu nghề nông của người dân.

Ngoài màu trắng tự nhiên của gạo nếp, các màu khác khi nấu, đem gạo ngâm với nước lá cẩm, màu vàng, cam có thể dùng củ nghệ già, quả gấc. Riêng màu đen phải sử dụng lá cây sau sau. Hầu hết các loại lá, củ được bà con trồng ngay trong vườn nhà. Xôi ngũ sắc được dâng kính lên tổ tiên vào các dịp lễ, tết, hiếu, hỷ. Món xôi thơm dẻo, ngọt mềm, ngậy nhưng không hề ngấy. Trải qua thời gian, những giá trị về văn hóa ẩm thực của người Tày, Nùng luôn được gìn giữ. Trong thời kỳ hội nhập ngày nay, những giá trị ấy đang được phát huy.

MỚI - NÓNG
Bình luận

Có thể bạn quan tâm

Khúc tráng ca bất tử

Khúc tráng ca bất tử

TP - 37 năm sự kiện Gạc Ma đã trôi qua nhưng những người con đất Việt sẽ mãi không quên 64 liệt sĩ đã ngã xuống để bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Máu các anh đã hòa cùng biển cả, tạo thành một biểu tượng bất khuất của lòng yêu nước.
Cựu lính biển chữa tàu

Cựu lính biển chữa tàu

TP - Suốt hơn 30 năm qua, tại TP Đà Nẵng, Hợp tác xã Sửa chữa tàu thuyền Cựu chiến binh đã trở thành điểm tựa vững chắc cho những con tàu, thuyền vươn khơi. Nơi đây quy tụ nhiều thế hệ cựu chiến binh của thành phố, những người lính đã rời quân ngũ vẫn ngày ngày miệt mài khoác “áo mới” cho các con tàu sau bao năm dãi dầu giữa sóng gió biển khơi.
Lát cắt của sử về một Nhật Lệ Quảng Bình

Lát cắt của sử về một Nhật Lệ Quảng Bình

TP - Mấy anh em báo Tiền Phong trên chiếc xe khách 24/24 chặng đi lẫn về Hà Nội - Quảng Bình vô dự đám tang thân phụ của ông bạn từng nhiều năm cùng tòng sự một sở làm. Lê Minh Toản – Phó Tổng biên tập báo Tiền Phong. Thân phụ của Toản, một bậc cao lão tuổi đời 96, tuổi Đảng 76 ra đi. Sự đi tự nhiên hợp nhẽ ấy thường gọi là hồng tang!
Các nữ gác chắn làm nhiệm vụ không kể ngày đêm

Những phận chân yếu tay mềm gác tàu đêm

TP - 23 giờ 50 phút, tiếng chuông báo tàu lại vang lên. Những “bóng hồng” tại tổ chắn Ngô Thì Nhậm (quận Liên Chiểu, TP. Ðà Nẵng) nhanh chóng bật tín hiệu, đưa cao ngọn đèn bên thanh chắn, lặng lẽ dõi theo đoàn tàu đang lăn bánh, bình yên tiến về trạm kế tiếp.
Đà Nẵng sau 0 giờ, cũng là lúc nhiều người mới chính thức bắt đầu guồng quay mưu sinh ảnh: Minh Hiền

Những người lấy đêm làm ngày

TP - Khi nhiều tuyến đường ở TP Đà Nẵng dần thưa vắng xe cộ, ánh đèn trong các ngôi nhà lần lượt tắt thì đâu đó trên những con đường khuya, vẫn có những con người miệt mài làm việc. Họ là công nhân vệ sinh, người bán hàng rong, lượm ve chai đến tài xế xe công nghệ... tất cả đều âm thầm giữ nhịp sống cho thành phố, vừa để mưu sinh...
Trong ảnh, bà Diên quàng cổ chiếc khăn màu trắng

Gặp người 'ngoại đạo' được phong Anh hùng ngành Y tế

TP - Được đào tạo để làm nghề giáo và khi đang là giáo viên dạy vỡ lòng, bà Trương Thị Diên lại được Đảng, Nhà nước, Quốc hội phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động ngành Y tế. Sự kiện tưởng chừng như trái khoáy này lại là câu chuyện dài về người phụ nữ “chắc tay súng thép, hai trăm trận đánh oai hùng sông núi còn ghi”.
'Bác Dương thôi đã thôi rồi'

'Bác Dương thôi đã thôi rồi'

TP - Chẳng phải bác Dương Khuê cùng cụ Nguyễn Khuyến! Bác Dương đây là nhà thơ Dương Kỳ Anh (Dương Xuân Nam), Tổng Biên tập báo Tiền Phong. Lũ hậu sinh nhớ người khuất xa, khuất gần, mạn phép gọi vậy. Kính xin đại xá!
Giữ sự sống giữa lằn ranh sinh tử

Giữ sự sống giữa lằn ranh sinh tử

TP - Đằng sau mỗi ca cấp cứu là những chiến binh khoác áo blouse chiến đấu với muôn vàn khó khăn khắc nghiệt để có thể cứu sống một mạng người. Mỗi ca trực là một trận chiến, mỗi nhịp tim hồi sinh là thành quả của lòng tận tâm, nghị lực và cả những hy sinh thầm lặng mà ít ai thấu hiểu…