Tổng thống Donald Trump đang yêu cầu kiểm tra lại số phiếu tại các bang như Wiscosin, Michigan khi kết quả kiểm phiếu mới nhất cho thấy ứng cử viên Joe Biden đã vượt lên, đổi màu những tấm phiếu đại cử tri của các bang này từ "đỏ" sang "xanh". Từ đây dấy lên hàng loạt suy đoán, tranh cãi xoay quanh khả năng gian lận của đợt bầu cử Tổng thống Mỹ 2020.
Tuy nhiên, với những ai đã theo dõi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ qua nhiều năm thì việc "đảo chiều" kết quả trong khi phiếu vẫn tiếp tục được kiểm không có gì lạ. Nhất là khi cuộc bầu cử năm nay được tổ chức giữa đại dịch COVID-19 dẫn đến hàng loạt thay đổi trong cách bỏ phiếu và kiểm phiếu: Thời gian bỏ phiếu và kiểm phiếu kéo dài, lượng người bỏ phiếu qua thư thay vì tới trực tiếp địa điểm bỏ phiếu tăng cao. Sau đây, cùng thử giải mã một số thuyết âm mưu liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ đang được toàn thế giới quan tâm này:
Nghe đồn là: “Chắc hẳn phải có gian lận khi mà chỉ sau một tiếng hoặc sau một đêm phiếu bầu “đóng băng” thì các bang đỏ chuyển sang xanh và ngược lại?”
Thực tế là: Josh Mendelsohn, CEO của Hawkfish trong bài phỏng vấn cùng “Axios on HBO” đã dự đoán rằng năm nay, khả năng cao Tổng thống Trump sẽ được trải nghiệm hiện tượng “Red Mirage” (Ảo ảnh Đỏ). Đó là: Vào đêm bầu cử, kết quả kiểm phiếu sẽ cho thấy tỉ lệ phiếu bầu cho Trump áp đảo tại nhiều bang "chiến trường", trước khi bị "phe xanh" của Biden “lật kèo” vào những ngày sau đó. Lý do chính là vì cử tri Đảng Cộng hòa thường có xu hướng bỏ phiếu trực tiếp, còn cử tri Đảng Dân chủ chuộng bầu cử qua mail vì lo ngại tình hình đại dịch COVID-19.
Nghe đồn là: “Bầu cử qua thư chắc chắn xảy ra gian lận. Vì sao có nhiều “người chết” bỏ phiếu cho Joe Biden?”
Thực tế là: Anh Duy Hậu (sinh viên Luật Hiến Pháp đối chiếu tại trường Luật, Đại học Pennsylvania, Mỹ) chia sẻ: “Bỏ phiếu qua thư đã tồn tại từ mấy trăm năm nay. Lý do là bộ đội ở xa, người đang ở nước khác, những người không đến được nơi bầu cử... thì bỏ qua thư. Bỏ qua thư rất chặt chẽ và kiểm rất kĩ, không qua loa.
Năm nay có COVID nên số người bỏ phiếu qua mail tăng đột biến. Mọi năm bỏ qua thư ít nên kiểm đếm tới... 3h sáng bên này là xong. Năm nay số người đi bầu vừa tăng, bỏ qua thư cũng tăng nên đến giờ vẫn chưa xong là chuyện bình thường. Ngoài ra, hệ thống bầu cử cũng có kiểm tra chữ kí và hệ thống an sinh nên khả năng gian lận và “người chết” bầu cử là rất thấp.”
Nghe đồn là: “Bầu cử qua hình thức theo bang và đại cử tri là không công bằng. Tại sao người thắng không phải là người được nhiều phiếu bầu phổ thông nhất?”
Chuyện là: Hợp chủng quốc Hoa Kỳ là mô hình nhà nước liên bang, Hiến Pháp quy định việc bầu cử thông qua bang và đại cử tri thay vì toàn bộ người dân là để hạn chế việc bang đông dân có khả năng lấn át những bang nhỏ. Việc bầu cử theo bang cũng sẽ hạn chế việc các ứng viên chỉ tập trung thuyết phục các bang đông dân mà bỏ qua các bang còn lại.
Anh Hậu giải thích thêm: “Dù hiện tại chế độ đại cử tri bị phản đối rất nhiều, thế nhưng muốn xóa đi chế độ này sẽ phải thay đổi cả Hiến Pháp. Việc thay đổi Hiến Pháp cần có sự đồng thuận của 2/3 số bang, tuy nhiên điều này cũng sẽ khiến các swing states (những bang không thiên hẳn về đảng nào) mất đi tầm quan trọng và do đó họ không có động lực để sửa đổi Hiến Pháp. Thế nên hiện tại chế độ đại cử tri vẫn được duy trì vì lí do lịch sử và chính trị như vậy.”