Ngày 18/6/2012, Quốc hội đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và có hiệu lực từ ngày 1/5/2013, trong đó Điều 9 quy định chi tiết cấm người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá; đồng thời cấm hành vi bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.
Luật cũng quy định: Cơ quan, tổ chức, cá nhân không được bán thuốc lá phía ngoài cổng nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường tiểu học, trung học cơ sở, phổ thông trung học, viện nghiên cứu y học, bệnh viện, nhà hộ sinh, trung tâm y tế dự phòng, trạm y tế xã, phường, thị trấn trong phạm vi 100 mét tính từ ranh giới khuôn viên gần nhất của cơ sở đó.
Sinh viên hút thuốc trong khuôn viên trường học.
Tuy nhiên, các quàn tạp hoá, cà phê, trà đá gần các trường học trên địa bàn toàn quốc hầu như không thực hiện Luật này. Không khó để bắt gặp hình ảnh khói thuốc lá phủ mờ áo trắng học trò. Các em tụ tập hút thuốc lá, châm lửa giúp nhau và nhả khói sành điệu như một thú vui vô hại.
Anh P.H.Vinh (Hoàn Kiếm, Hà Nội) bán tạp hoá ở đối diện một cổng trường THPT ở quận này chia sẻ, anh biết có quy định cấm nhưng chẳng thấy ai thực thiện và bản thân anh cũng chưa thấy bị “lãnh đạo nào hỏi đến”. Anh Vinh cũng khẳng định, nhiều học sinh mua thuốc lá hộ người khác nên nếu không bán thì nhà anh dẹp tiệm.
Một học sinh THPT ở quận Ba Đình, Hà Nội hút thuốc ngay tại quán cafe trước cổng trường, còn bạn bên cạnh thì hút thuốc lào thành thạo.
Hay như trường hợp của chị Đ.T.Ngân (Ba Đình, Hà Nội), từ khi mở quán cafe ngay cổng trường trung học cơ sở thì chị chưa thấy có ai nhắc tới việc cấm bán thuốc lá cho học sinh. Mà nếu chị không bán thì người khác cũng sẽ bán, quan trọng là ý thức của các bạn học sinh bây giờ.
Theo khảo sát của phóng viên tại một số trường học trên địa bàn Hà Nội, nhiều bạn học sinh chỉ biết có các chương trình tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá, cấm hút thuốc lá nơi công cộng chứ không biết mình nằm trong nhóm đối tượng không được phép mua bán, sử dụng thuốc lá.
Trên thực tế, Luật đã có nhưng chưa phổ biến và chưa được thực hiện nghiêm ngặt trong việc mua, bán thuốc lá cũng như quy định trưng bày sản phẩm tại các điểm bán lẻ. Năm 2015, Trường Đại học Y tế công cộng tiến hành khảo sát và phát hiện ra có hơn 90% các điểm bán lẻ thuốc lá đang vi phạm Điều 25 về quy định trưng bày sản phẩm. Cụ thể, các điểm này đều bày quá 1 bao, 1 tút, 1 hộp của nhãn hiệu thuốc lá nên đã tạo thành điểm quảng cáo sản phẩm thuốc lá công khai.
Đặc biệt, khảo sát học sinh từ 13 – 15 tuổi của Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá quốc gia đã đưa ra những con số đáng báo động như: tỉ lệ hút thuốc lá là 10,4 - 22,9%, trong đó có khoảng 5 - 8% số học sinh được khảo sát vẫn đang hút thuốc lá. Có tới 10,3% học sinh nam và 4% học sinh nữ trả lời có ý định hút thuốc trong tương lai. Có trên 60% học sinh lứa tuổi này thường xuyên hút thuốc thụ động tại nhà.
Có thể thấy rằng, thuốc lá hiện đã được xếp vào hàng “đại dịch” và rất nhiều quốc gia trên thế giới đã mạnh tay tiêu diệt sản phẩm độc hại này. Còn ở Việt Nam, nếu chúng ta không kiên quyết thì thuốc lá sẽ “đốt cháy” những thế hệ tương lai của nước nhà.