Bài toán khó
Từ năm 2015 trở lại đây, huyện Hải Hậu (Nam Định) là 1 trong 4 huyện được chọn làm điểm xây dựng mô hình nông thôn mới kiểu mẫu của cả nước. Cùng với nỗ lực phát triển kinh tế, số người dân thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo tại Hải Hậu cũng giảm đi từng năm, nên số người thuộc diện được ngân sách đóng, hỗ trợ đóng BHYT giảm đi.
Số người được ngân sách hỗ trợ đóng BHYT giảm, đồng nghĩa áp lực phát triển BHYT hộ gia đình để bù vào số giảm đi cũng rất lớn với cơ quan BHXH. Năm 2023, huyện Hải Hậu giảm hơn 9.400 người thuộc hộ cận nghèo và giảm hơn 3.600 người thuộc hộ nghèo, khiến tỷ lệ bao phủ BHYT tại Hải Hậu giảm đáng kể.
Một số địa phương tại Nam Định như: Ý Yên, Nghĩa Hưng, Nam Trực... cũng tương tự. Thực tế này không phải cục bộ, mà diễn ra tại hầu khắp các địa phương trong toàn quốc. Thông kê cho thấy, trong năm 2023, cả nước có 450.000 người thoát nghèo; 455.000 người thoát cận nghèo. Như vậy, có khoảng 905.000 người không còn thuộc diện được ngân sách nhà nước đóng, hỗ trợ đóng BHYT.
Hầu như năm nào, cơ quan BHXH cũng phải tìm cách vận động tăng số tham gia BHYT mới, để bù đắp vào số giảm từ ngân sách hỗ trợ. Ghi nhận tại một số địa phương cho thấy, ngoài tham mưu chính sách hỗ trợ người cận nghèo, BHXH các địa phương rất chú trọng xây dựng cơ chế hỗ trợ cả với nhóm mới thoát nghèo hoặc thoát cận nghèo.
![]() |
Hội nghị tuyên truyền chính sách BHXH, BHYT tại xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, Nam Định. |
Lời giải từ nhiều phía
Tiêu biểu nhất phải kể đến là Hải Phòng. BHXH TP.Hải Phòng đã tích cực phối hợp cùng các sở, ngành tham mưu cho HĐND Thành phố ban hành Nghị quyết 04/2022/NQ-HĐND hỗ trợ người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo giai đoạn 2022-2025. Theo đó, người mới thoát nghèo tại Hải Phòng được hỗ trợ 100% mức đóng BHYT; thời gian hỗ trợ 36 tháng kể từ tháng được cơ quan có thẩm quyền công nhận thoát nghèo, thoát cận nghèo.
Cách làm của Hải Phòng rất đáng ghi nhận, bởi ranh giới giữa nghèo và thoát nghèo, hay cận nghèo và thoát cận nghèo rất mong manh. Ngay cả khi người dân không còn thuộc diện nghèo, cận nghèo thì thu nhập, khả năng tài chính vẫn chưa được cải thiện nhiều, còn khá bấp bênh. Do đó, việc kéo dài thời gian hỗ trợ BHYT (36 tháng) như tại Hải Phòng sẽ tạo khoảng thời gian “chuyển tiếp” vô cùng hiệu quả, qua đó đảm bảo an sinh ở mức cơ bản cho người dân trong quá trình tiếp tục phấn đấu để vươn lên thoát nghèo.
Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng có nguồn ngân sách để hỗ trợ người mới thoát nghèo như Hải Phòng. Như trường hợp của huyện Hải Hậu, với một địa phương thuần nông, việc tham mưu thêm chính sách hỗ trợ BHXH, BHYT với hộ thoát nghèo gặp nhiều thách thức.
“Không còn cách nào khác, chúng tôi phải cố gắng để tuyên tuyền, vận động người dân tham gia BHYT, bù đắp vào số đã giảm đi khi thoát nghèo, cận nghèo”, ông Nguyễn Sơn Hùng, Phó Giám đốc BHXH huyện Hải Hậu chia sẻ. Cũng theo ông Hùng, để không ảnh hưởng đến thành tích đạt chuẩn nông thôn mới hay nông thôn mới kiểu mẫu, cơ quan BHXH phải cố gắng triển khai nhanh các giải pháp, đảm bảo tỷ lệ bao phủ BHYT luôn được duy trì ở mức chuẩn theo đúng yêu cầu đặt ra.
BHXH huyện Hải Hậu phối hợp với Hội phụ nữ huyện và chính quyền các xã cố gắng tổ chức tuyên truyền tới người dân vào ngày nghỉ, buổi tối, qua đó thu hút nhiều người tham gia và không ảnh hưởng đến điều kiện làm việc, sản xuất hằng ngày.
Trong 6 tháng đầu năm 2023, huyện Hải Hậu đã tổ chức được 35 cuộc tuyên truyền, vận động BHXH, BHYT. Các cuộc tuyên truyền được tổ chức đến 77% số xã, thu hút trên 2.500 người tham gia. Bên cạnh đó là các hoạt động tuyên truyền tới từng nhà, gặp từng người để vận động tham gia BHYT hộ gia đình. Sau các buổi tuyên truyền, đã có 1.876 người dân thuộc hộ có mức sống trung bình tham gia BHYT, 950 hộ gia đình tham gia mới BHYT và 6.125 người tham gia tái tục BHYT.
Tính hết tháng 5/2023, huyện Hải Hậu đã có 253.599 người tham gia BHYT, đạt tỷ lệ bao phủ gần 92% dân số huyện. Trong đó, nhóm tham gia BHYT hộ gia đình và nhóm tham gia BHYT thuộc hộ nông- lâm- ngư nghiệp có mức sống trung bình tăng mạnh nhất (lần lượt đạt 45.092 và 43.304 người), nên đã bù vào số giảm đi do thoát nghèo, cận nghèo.