Mùa mưa Pleiku năm tháng cũ kéo dài thêm những ngày vừa đói vừa nghèo. Mẹ chẳng đi phụ hồ, chiếc xe đạp cũ nằm chỏng chơ một góc. Ba hồi ấy là anh thợ “đụng” của cả thôn, đụng gì cũng làm, ai gọi gì làm đó. Đám cà phê thiếu phân thiếu bón chẳng thu được bao nhiêu, mấy đồng từ nghề thợ đụng cũng chẳng đáng là bao, tất cả góp gom sau mùa mưa lại tiền sách tiền trường, tiền quần tiền áo. Bữa cơm chan tiếng mưa tí tách rơi trên mái tôn, cái bóng đèn tròn tỏa thứ ánh sáng màu vàng cam làm cho đêm mưa bớt lạnh.

Ba ngồi kể câu chuyện con cá mặn treo trên cao, đứa nào chép miệng nhiều hơn lúc ăn cơm thì về đêm khát nước. Ba nói nhà mình không có cá mặn để treo, chỉ có chén nước mắm giã ớt thật cay ăn kèm với trái bơ chín bên hông nhà hoặc đám rau dền mọc hoang trước sân tươi tốt. Rồi lâu lâu ba thay mẹ vào bếp đổi món bữa cơm cho đàn con bằng lá mì xào. Kể cả quả chuối chín sau vườn ba cũng cắt từng khoanh tròn rồi trộn chung với nước mắm.

Minh họa: Vũ Xuân Tiến

Cái hồi ấy vườn nhà ai chẳng có vài đám lá mì, mấy luống khoai lang. Nhà ai chẳng trồng thêm bụi chuối, cây bơ và đôi loại cây ăn trái. Mùa mưa hồi ấy nghèo thì có nghèo, nhưng hẳn là đói thì chỉ đói bữa cơm đủ cá đủ thịt. Chẳng thiếu củ khoai lang độn lớp dày hơn cả cơm trắng, chẳng thiếu những khoảng bần hàn nhà mình vẫn đủ an nhiên. Là những ngày thùng gạo trống trơn, mẹ dúi vào tay cái nồi dính lọ lem nhem đi sang nhà dì vay ít gạo. Dì không chồng, chẳng có con thơ. Xin hai lon thôi còn dấm dúi đong thêm lon nữa. Đứa lớn dắt díu đứa nhỏ chạy về chẳng hẹn ngày trả lại gạo cho dì. Dì cũng chẳng hỏi làm chi, vì nặng nợ nhau mấy giọt máu đào chứ đâu ghi làm gì dăm ba lon gạo khi túng thiếu. Dì chỉ sợ có những mùa mưa ba mẹ ngại quá chẳng dám vay. Đám cháu đói leo nheo trèo cây ổi cây xoài để kiếm quả non, nhai rau ráu củ khoai lang sống.

Cái mùa mưa ròng rã suốt ba tháng hè. Tưởng không vui, nào ai ngờ cũng vui không tưởng. Là những tháng ngày ba và mẹ lúc nào cũng có ở cạnh bên, chẳng như mấy ngày nắng to không thiếu gì việc để mà đi vắng. Là đàn con nhỏ còn quanh quẩn bên chân mẹ cha, chẳng trường lớp bạn bè, chẳng tìm đường nghịch phá. Là đêm sợ ma không ngủ được bắt mẹ bật đèn dỗ cho đến khi giấc thật sâu. Là ngày vừa mở mắt ra đã tranh nhau lau nhà rửa chén nấu cơm, cốt chỉ để ba mẹ thấy vui rồi được vài câu khen ngợi. Đôi lúc nhà yên tĩnh nghe từng giọt mưa gõ nhẹ mái tôn, ghi vào lòng những đứa trẻ thơ về năm tháng cũ. Lại có lúc tiếng tranh cãi khóc lóc, ba mẹ phải phân xử cho thật rõ ràng mới thôi những tiếng nấc hòa vào tiếng xối ào ạt từ trên mái đổ.

Mùa mưa năm tháng cũ xối ướt tuổi thơ ấy mình có tất thảy những yêu thương. Dẫu là chén nước mắm dầm với bơ thì anh hai cũng nhường cho út miếng bơ to nhất. Dẫu có tranh cãi khóc la thì cũng sáng hôm sau dắt díu nhau đi tìm chút rau chút nấm. Chiều đến ăn bữa cơm nghèo, tối ủ một ổ chăn ấm đơn sơ. Mẹ xào xào nấu nấu bên bếp củi thả khói cay cay. Ba sửa cái ăng-ten ngoài trời hay bị mất sóng. Nhà thiếu chút cơm chút mắm nhưng vẫn đủ người. Tiếng mưa rơi đằng đẵng ba tháng hè chẳng át đi tiếng nói cười vui vẻ.

Tới bây giờ bữa cơm có thiếu món chi đâu, có thiếu chăng chỉ thiếu đàn con năm nào ngồi quanh manh chiếu cũ. Món ngon của mẹ thiếu mấy chiếc bụng đói đang chờ. Câu chuyện của ba thiếu người nghe rồi cười như nắc nẻ. Tới bây giờ mùa mưa vẫn cứ kéo dài như xưa, nhưng giờ đám trẻ con lớn lên rồi đi mỗi người một ngả.

Giờ bôn ba xứ người chẳng quản ngại nắng mưa. Ba tháng hè giờ đã xa xăm, đoạn nhớ đoạn quên, muốn quay về cũng chẳng còn được nữa. Giờ thèm trái bơ bên hông nhà ba tự tay dầm nước mắm. Thèm củ khoai sau vườn mẹ vùi bếp cháy xém dính đen răng. Cơm của mẹ giờ chẳng ai ăn. Cơm mình ăn nguội lạnh chẳng dám than ai biết. Giữa đêm hè phương xa trời bất chợt đổ vài giọt mưa rơi rớt, gõ lên mái tôn mà ngỡ như nứt nẻ hết một góc ký ức tưởng đã phai mờ.

Pleiku bây giờ chắc đã vào mưa. Chỉ là mấy đứa trẻ nơi xa đầu còn đang đội nắng.