Đề xuất miễn học phí cho sinh viên, học viên các ngành khoa học cơ bản

Theo ĐHQG TPHCM, mục tiêu của chương trình là đưa nghiên cứu khoa học cơ bản (KHCB) trở thành nền tảng phát triển kỹ thuật, công nghệ, đổi mới sáng tạo quốc gia, ươm mầm nhân tài khoa học, là tiền đề cho các phát minh và làm chủ công nghệ chiến lược, đóng góp cho sự phát triển nhanh, bền vững, thúc đẩy tiến bộ xã hội, làm giàu thêm kho tàng tri thức nhân loại và nền văn hóa Việt Nam. Đến năm 2030, các ngành Toán học, Vật lý, Hóa học, Khoa học môi trường, Kinh tế, Quản lý, Ngôn ngữ thuộc tốp 100 - 150 thế giới. Các ngành Sinh học, Khoa học trái đất thuộc tốp 200 - 250 thế giới theo bảng xếp hạng QS.

Đề xuất miễn học phí cho sinh viên, học viên các ngành khoa học cơ bản

Để thực hiện mục tiêu này, ĐHQG TPHCM đưa ra 3 trụ cột thực hiện. Thứ nhất, phát triển nhân tài khoa học lĩnh vực khoa học cơ bản và khoa học liên ngành: Miễn học phí, cấp học bổng cho sinh viên, học viên sau đại học theo học các ngành khoa học cơ bản. Thu hút và tài trợ cho các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành đến làm việc tại ĐHQG TPHCM. Đổi mới chương trình đào tạo các ngành khoa học cơ bản, gắn với các công nghệ chiến lược. Phát triển các môn học MOOC cho các lĩnh vực khoa học cơ bản. Nâng cao năng lực giảng dạy các môn toán và khoa học (STEM) cho giảng viên đại học, giáo viên phổ thông. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM cho học sinh, sinh viên.

Thứ hai, tích hợp nghiên cứu cơ bản với các công nghệ chiến lược, với đổi mới sáng tạo: Phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về Toán học, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Khoa học trái đất, Khoa học biển gắn với các công nghệ chiến lược. Phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh về lĩnh vực khoa học xã hội, bao gồm triết học, xã hội học, tâm lý học, kinh tế học, ngôn ngữ học, nhân học, khoa học chính trị, lịch sử, địa lý, luật, truyền thông. Phát triển các trung tâm xuất sắc về các công nghệ chiến lược, bao gồm: trí tuệ nhân tạo, chip - bán dẫn, công nghệ sinh học - y sinh, công nghệ hóa dược, công nghệ vật liệu, năng lượng hạt nhân và năng lượng tái tạo. Thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo.

Thứ ba, xây dựng hạ tầng nghiên cứu hiện đại, đồng bộ với chuyển đổi số: Thành lập trung tâm dữ liệu phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học cơ bản và các phòng thí nghiệm hiện đại phục vụ đào tạo và nghiên cứu về vật lý, hóa học, sinh học và thí nghiệm nghiên cứu liên ngành.

Nhiều tiềm năng phát triển KHCB

GS Lê Văn Việt Mẫn, Trường ĐH Bách khoa - ĐHQG TPHCM cho rằng, để thực hiện nghiên cứu KHCB còn có đội ngũ trong lĩnh vực kỹ thuật công nghệ, khoa học ứng dụng. Do đó, việc phát triển nhân tài KHCB cần chú ý hơn đến đội ngũ ngoài các ngành KHCB. Đồng thời, ĐHQG TPHCM nên đưa ra các đầu bài cụ thể trong từng lĩnh vực KHCB.

Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Văn Thuận, Trường ĐH Quốc tế kiến nghị, KHCB không chỉ bao hàm các phân ngành toán, lý, hóa, sinh. Tất cả lĩnh vực khoa học đều có nghiên cứu cơ bản. Do đó, cần làm rõ khái niệm KHCB trong chương trình. Đối với trụ cột 1, cần bổ sung nâng cao năng lực đào tạo sau đại học (học viên cao học, nghiên cứu sinh) tương đương với các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới.

Theo PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG TPHCM, trong những năm qua, ĐHQG TPHCM đã đạt nhiều thành tựu nổi bật trong nghiên cứu và đào tạo các ngành KHCB và khoa học liên ngành. Chỉ riêng trong năm 2024, ĐHQG TPHCM có hơn 3.000 bài báo khoa học được công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín thuộc danh mục ISI/Scopus, trong đó có hơn 45% thuộc lĩnh vực KHCB. ĐHQG TPHCM cũng là đơn vị dẫn đầu cả nước về số chương trình đào tạo được xếp hạng thế giới với 18 chương trình được xếp hạng. Trong đó, có 15 chương trình được xếp trong tốp 500 thế giới. Trong số này có nhiều chương trình thuộc lĩnh vực KHCB. ĐHQG TPHCM có 154 chương trình đạt chuẩn kiểm định quốc tế. Các thành tựu nổi bật này cùng với đội ngũ giảng viên hùng hậu, tài năng trong lĩnh vực KHCB (10 Giáo sư, 71 Phó Giáo sư và 330 Tiến sĩ) và mạng lưới hợp tác với các đối tác doanh nghiệp, đối tác học thuật trong và ngoài nước được phát triển mạnh mẽ là tiền đề để ĐHQG TPHCM triển khai hiệu quả chương trình.