Trước thềm World Cup 2018, Croatia không được đánh giá cao, song thầy trò huấn luyện viên Dalic bằng sự chuẩn bị cẩn thận, công phu đã âm thầm tiến lên. Xóa tan đi mọi hoài nghi và cả sự dè bỉu, giờ đây Croatia đã có mặt ở chung kết World Cup. Kết quả ấy cũng xem như thành công nhất trong lịch sử bóng đá quốc gia non trẻ này, dẫu vậy người Croatia muốn nhiều hơn "một nửa giấc mơ", tất cả chỉ trọn vẹn khi chiếc cúp vàng World Cup về với bán đảo Balkans.

Đầu thập niên 90 thế kỉ 20, mảnh đất Croatia trải qua nhiều cuộc chiến đẫm máu giữa các sắc tộc để rồi chia tách, hình thành nên đất nước Croatia độc lập. Chiến tranh cũng khiến bóng đá Croatia chững lại vài năm, đến năm 1998, đội tuyển bóng Croatia lần đầu tiên tham dự sân chơi World Cup.

Bóng đá Nam Tư ngày trước được báo chí phương Tây từng ca ngợi là "Brazil châu Âu", "chiếc nôi của bóng đá kỹ thuật", "vựa cầu thủ số 1 châu Âu". Nhưng tới Frane 1998, Croatia vẫn bị hoài nghi lớn, bất chấp trong đội hình của họ có Jarni, Stimac, Boban, Prosinecki và Suker, những cầu thủ từng vô địch U20 thế giới năm 1987 trong màu áo tuyển Nam Tư.

Đội tuyển Croatia chào sân chơi thế giới bằng trận đấu với đội tuyển Jamaica ở Stade Félix-Bollaert, Lens. Trước một đối thủ cao to, giàu thể lực, song cũng non kinh nghiệm do mới lần đầu góp mặt tại World Cup nên Croatia dễ dàng thắng 3-1, tiền đạo số 9 Suker có một bàn.

Trận đấu thứ hai, Croatia gặp Nhật Bản, đội bóng tới từ châu Á cũng mới lần đầu tiên tham dự World Cup. Bàn thắng duy nhất của Suker mang lại chiến thắng thứ hai liên tiếp cho Croatia, qua đó đội bóng này cùng Argentina tiến vào vòng đấu loại trực tiếp sớm một lượt đấu do cả hai cùng toàn thắng ở hai lượt đầu.

Trận đấu cuối cùng ở vòng bảng giữa Croatia và Argentina chỉ có ý nghĩa phân định ngôi đầu bảng, cho nên Croatia có thua 0-1 thì cũng không ảnh hưởng. Tại vòng 1/8, Croatia thắng 1-0 trước Romani của Dan Petrescu, Gheorghe Hagi... Suker ghi bàn thắng duy nhất từ chấm phạt đền ở cuối hiệp một để đưa Croatia vào tứ kết.

Croatia gặp lại Đức, hai năm trước hai đội từng đối mặt với nhau ở vòng loại trực tiếp tại Euro 1996 ở Anh, chiến thắng khi ấy thuộc về "Gã khổng lồ" Đức. Bước ngoặt của tứ kết World Cup 1998 là tấm thẻ đỏ của Christian Woerns ở phút 40, Croatia tận dụng lợi thế hơn người nên xé lưới đối thủ tới ba lần, họ khiến nhà ĐKVĐ châu Âu tủi hổ rời World Cup.

Hành trình của Croatia tại World Cup 1998 tiếp tục với trận bán kết gặp đội chủ nhà Pháp. Suker khiến hơn 7 vạn khán giả ở Stade de France tái mặt khi mở tỉ số trận đấu. Rất may cho người Pháp, cú đúp của hậu vệ Thuram giúp đội chủ nhà ngược dòng thắng 2-1. Chắc chắn Thuram không thể quên trận đấu ấy, ở đó có tất cả bàn thắng anh ghi được trong 142 trận khoác áo tuyển Pháp. Nhờ cúp đúp ấy, anh giành Quả bóng đồng World Cup 1998.

Dừng bước ở bán kết, Croatia vẫn đầy khát khao khi tranh hạng ba với Hà Lan, Suker ghi bàn ấn định chiến thắng 2-1 cho Croatia, đồng thời giành giải thưởng Chiếc giày vàng với sáu bàn thắng. Cho đến tận bây giờ, tấm Huy chương đồng World Cup 1998 vẫn là thành công lớn nhất của bóng đá Croatia.

Thành công vang dội trong lần đầu tiên tham dự World Cup, bóng đá Croatia bắt đầu rơi vào giai đoạn tụt dốc không phanh. Ngay sau tấm huy chương đồng World Cup, Croatia bất ngờ không thể giành vé dự Euro 2000. "Cú tát trời giáng" ấy khiến Miroslav Blazevic phải rời ghế huấn luyện viên trưởng vào năm 1999, bất chấp chỉ một năm trước đó ông khiến cả thế giới biết tới Croatia.

Sau sự ra đi của Blzevic, lần lượt các huấn luyện viên Mirko Jozic, Otto Baric, Zlatko Kranjcar đến với đội tuyển Croatia trong 8 năm tiếp theo, nhưng họ cũng không thành công. Croatia dưới thời các vị huấn luyện viên kể trên đều đặn góp mặt tại các sân chơi châu lục, thế giới, nhưng không hẹn mà gặp, tất cả cùng ra về chỉ sau vòng bảng.

Cuộc cách mạng trên băng ghế chỉ đạo của tuyển Croatia diễn ra vào năm 2008, khi huấn luyện viên Slaven Bilić - người từng có mặt trong thế hệ vàng của Croatia giành Huy chương đồng năm 1998 - được chỉ định dẫn dắt tuyển quốc gia. Những tưởng Croatia sẽ khởi sắc trở lại, nhưng tất cả cũng chỉ là chút hào nhoáng lúc ban đầu.

Bilic tạo được chút thành tích khi đưa Croatia vào tới tứ kết Euro 2008, tuy nhiên ngay sau đó đội bóng này lại không thể giành vé dự World Cup 2010 tại Nam Phi. Ở vòng loại khu vực châu Âu, Croatia rơi vào bảng đấu được đánh giá cũng không quá khó, nhưng họ thi đấu không thành công nên đành nhìn Anh và Ukraine chiếm các vị trí đầu bảng.

Croatia thất bại sau vòng bảng Euro 2012, Bilic quyết chia tay với đội tuyển Croatia khiến đội bóng này tiếp tục rơi vào vòng xoáy của sự bất ổn. Cả ba huấn luyện viên tiếp theo ngồi vào ghế thuyền trưởng tuyển Croatia là Igor Stimac, Niko Kovac, Ante Cacic đều không thể có được thành công bằng Bilic, chứ chưa nói tới việc đưa đội bóng tìm lại ánh hào quang xưa.

Vào đầu tháng 10 năm ngoái, Zlatko Dalic được bổ nhiệm vào cuối năm ngoái khi Liên đoàn bóng Croatia quyết định sa thải huấn luyện viên Ante Cacic do đội để đội tuyển quốc gia hụt hơi trong giai đoạn quyết định của vòng loại World Cup 2018. Dalic chỉ cầm quân trận đấu cuối ở vòng loại.

Nhiệm vụ của Dalic rất rõ ràng, Croatia phải giành vé dự World Cup 2018, nếu không ông sẽ mất việc. Dalic nhanh chóng làm rất tốt công việc được giao, ông giúp Croatia đánh bại Ukraine 2-0 trên sân đối phương để giành ngôi nhì bảng, sau Iceland. Tiếp đến Croatia đánh bại Hy Lạp 4-1 ở trận play-off để lấy vé dự World Cup 2018.

Có lẽ khi bổ nhiệm huấn luyện viên Dalic, Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Croatia - Suker cũng không thể nghĩ được rồi có ngày Dalic đưa đội tuyển quốc gia tới chung kết World Cup, nghĩa là thành công hơn cả những gì thế hệ vàng đầu tiên của ông làm được. Tuy nhiên, Dalic đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng, ông đang khiến tất cả mọi người phải bất ngờ về sức mạnh, bản lĩnh của đội tuyển Croatia.

Croatia khởi đầu World Cup bằng chiến thắng nhẹ nhàng 2-0 trước Nigeria, tiếng vang thực sự xảy ra ở lượt trận thứ hai khi đội bóng này cho Argentina với siêu sao Messi phơi áo tới 3-0. Tinh thần thi đấu nghiêm túc của Croatia còn được ngợi ca ở trận đấu cuối cùng khi họ gặp Iceland, một trận hòa là đủ để đứng đầu bảng, nhưng đội bóng của Dalic vẫn quyết tâm thắng 2-1.

Nếu như hành trình ở vòng đấu bảng thể hiện sức mạnh vượt trội của Croatia thì những vòng đấu loại trực tiếp đội bóng này thể hiện bản lĩnh kiên cường hơn người. Đến giờ hẳn nhiều chuyên gia vẫn chưa thể lý giải được tại sao Croatia lại có thể chiến đấu không hề biết mệt mỏi ở ba trận liên tiếp liên tục kéo dài 120 phút, quan trọng hơn họ quá xuất sắc khi ngược dòng thành công trong cả ba trận.

Croatia đối đầu với Đan Mạch ở trận đấu thuộc vòng 16 đội. Ngay phút đầu tiên, lưới của Croatia đã rung lên sau cú dứt điểm của Jorgesen, tuy nhiên Croatia chỉ cần ba phút để đưa tỉ số trận đấu về thế quân bình. Không thể ghi thêm bàn, hai đội dắt nhau vào loạt luân lưu, ở đó chứng kiến màn tỏa sáng xuất sắc của thủ thành Subasic để rồi giúp đội nhà thắng 3-2.

Trong trận đấu tứ kết với Nga, đội tuyển Croatia một lần nữa bị đối thủ xuyên thủng lưới trước, tuy nhiên họ đã nhanh chóng gỡ hòa trước khi vượt lên trong hiệp phụ. Dù Croatia không thể thắng sau 120 phút, song đội bóng của vùng Balakans tiếp tục thắng thuyết phục ở loạt sút luân lưu để vào bán kết.

Trước trận bán kết gặp tuyển Anh, truyền thông phương Tây dự đoán rằng tuyển Croatia đã kiệt sức sau hai trận thi đấu dài hơi. Tuy nhiên, nhận định ấy nhanh chóng trở thành sai lầm. Chẳng có dấu nào về việc cầu thủ Croatia yếu về thể lực, thậm chí họ còn thi đấu suốt 90 phút đầu tiên mà không hề thay người. Croatia cho thấy thể lực, bản lĩnh của họ hơn hẳn tuyển Anh.

Tuyển Anh mở tỉ số từ sớm, họ khiến Croatia thi đấu quãng thời gian dài rất khó khăn. Nhưng điều người hâm mộ luôn thấy là Croatia không bỏ cuộc, sự kiên trì bền bỉ của họ được đền đáp xứng dáng bằng màn ngược dòng thành công thắng 2-1 sau 120 phút. Ba trận đấu bằng thời gian thi đấu bốn trận bình thường, lại liên tục ngược dòng thành công, Croatia đang cho thấy họ chẳng phải "người thường".

Tham dự World Cup 2018 là lần tham dự cuối cùng của rất nhiều ngôi sao tuyển Croatia. Subasic (33 tuổi), Modric (32 tuổi), Madzukic (32), Perisic (29 tuổi), Vida (29 tuổi), Lovren (29 tuổi), Corluka (32 tuổi)... đều không còn nhiều thời gian cống hiến cho đội tuyển. Gần như chắc chắn ở kỳ World Cup 2022 tại Qatar, các cầu thủ kể trên sẽ không thể tiếp tục tham dự.

Đây là giải đấu cuối cùng để lứa cầu thủ tài năng của bóng đá Croatia phô diễn. Một giải đấu cuối cùng để thắp lên những hi vọng về thành công, cho nên cũng dễ hiểu tại sao các cầu thủ Croatia lại thi đấu hăng say, như thể không có trận đấu tiếp theo. Cầu thủ đội bóng này để lại hình ảnh đẹp khi luôn chiến đấu cật lực, chỉ chịu rời sân khi gặp chấn thương hoặc thực sự kiệt sức.

Bóng đá Croatia không thiếu những tài năng, kể cả sau thời thế hệ vàng đầu tiên họ cũng có những tên tuổi lớn như anh em nhà Kovac, Olic, Tudor, .. tuy nhiên họ thiếu là một chiến lược gia có thể gắn kết đội tuyển, thao lược chiến thuật, giống như những gì Blazevic làm được ở France 1998. Bản thân những cầu thủ trụ cột của Croatia hiện nay đều có ngót 10 năm gắn bó cùng đội tuyển quốc gia, nhưng chưa một lần có được cơ hội để tỏa sáng.

Vì thế có thể nói các cầu thủ Croatia chờ huấn luyện viên Dalic như "nắng hạn chờ mưa rào". Khát vọng được cống hiến, được bùng cháy hết mình lần cuối của cầu thủ đã được huấn luyện viên Dalic thấu hiểu, ông tạo ra sự gắn kết tốt cho các cầu thủ Croatia, sẵn sàng loại bỏ những cá nhân tự cho mình đứng lên trên cả đội bóng. Khả năng đọc trận đấu, truyền lửa xuất sắc của Dalic đã mang lại thành công lớn cho Croatia.

Với những gì thể hiện, đội tuyển Croatia hiện tại đã được đánh giá là thành công, xứng đáng với danh xưng thế hệ vàng 2.0. Dẫu vậy người hâm mộ và chắc chắn cả đội tuyển Croatia đều mong muốn nhiều hơn "một nửa giấc mơ thành sự thật", chỉ có giành cúp vàng World Cup mới thực sự là cột mốc huy hoàng cho thế hệ vàng 2.0 của bóng đá Croatia.