Gen Z và những vụ bạo lực học đường: Vì đâu nên nỗi?

Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện clip quay cảnh nữ sinh K của Trường Đại học Hoa Sen (TPHCM) chửi, đánh bạn và vô lễ, đòi đuổi giảng viên trong giờ học môn Pháp luật đại cương. K cho rằng nhóm bạn đã “ăn cắp chất xám”, yêu cầu cô giải quyết nhưng cô thờ ơ, nói chuyện trống rỗng. Sau đó, K yêu cầu giảng viên cúi mặt xuống, không được ngẩng mặt lên khi K đang nói.

Nữ sinh Trường Đại học Hoa Sen chửi, tát bạn trên giảng đường và lớn tiếng đuổi giảng viên (ảnh từ clip)

Cùng thời điểm, một clip khác gây xôn xao dư luận, là Hoa khôi Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TPHCM cùng một nam thanh niên hành hung phụ nữ. Trong lúc hành hung, Hoa khôi này nói: “Mày có biết tao làm luật sư không? Tao cho mày lên đường bây giờ...”.

Nhận định về những hành động phản cảm thậm chí là bạo lực học đường (xảy ra liên tục vừa qua), ThS Tâm lý Lại Vũ Kiều Trang, giảng viên Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng, mức độ tiếp nhận ngôn ngữ tiêu cực trên mạng xã hội là “nguồn cơn” gây nên các vấn đề tâm lý, văn hóa ứng xử trên giảng đường hiện nay.

Theo ThS Kiều Trang, thay vì tương tác trực tiếp và xây dựng quan hệ sâu hơn, sinh viên rơi vào thế giới ảo đầy bạo lực. Các mô hình giao tiếp qua tin nhắn ngắn, không đầy đủ, dễ gây hiểu nhầm, có phần hạn chế trong sự đồng cảm, hạn chế kỹ năng thể hiện ngôn ngữ cơ thể - điều quan trọng trong việc tạo dựng mối quan hệ xã hội. Vì thế, sự lệch chuẩn trong ngôn từ giao tiếp của cộng đồng mạng tác động đến cách tiếp nhận thông tin, hình thành những thói quen, xu hướng xấu trong sinh viên.

“Ngôn từ trên mạng xã hội không chỉ được hiểu theo nghĩa tiêu cực khi nó được diễn đạt nhằm công kích, gây mâu thuẫn về tinh thần cho những người dùng mạng xã hội. Xét trên phương diện ngôn ngữ học, ngôn từ tiêu cực trên mạng xã hội có khả năng đưa đến những tác động tiêu cực về khả năng tiếp nhận và sử dụng ngôn từ của giới trẻ”, ThS Trang nói.

Trong quá trình giảng dạy, Nghiên cứu sinh Văn hoá học Võ Văn Sơn, giảng viên Trường Đại học Tiền Giang đã phải chấn chỉnh một số sinh viên “lệch chuẩn” quy tắc ứng xử học đường. Đặc biệt, một số sinh viên trong khuôn viên nhà trường tỏ ra ngoan ngoãn, lễ phép nhưng ngoài trường học, trên mạng xã hội thì có biểu hiện vô lễ, xúc phạm thầy, cô...

Mối quan hệ thầy - trò được xem là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và hình thành văn hóa học đường. Do đó, cách cư xử, giao tiếp trong mối quan hệ giữa sinh viên với sinh viên và sinh viên với giảng viên là một trong những điều kiện tiên quyết để hình thành và phát triển tâm lý, sức khỏe tinh thần của người học. “Đối với sinh viên còn ngồi trên ghế nhà trường, cần chấp nhận sự khác biệt như một điều mới mẻ để học tập”, Nghiên cứu sinh Võ Văn Sơn nói.

Cần những hoạt động giáo dục về văn hóa ứng xử

Đánh giá về hành vi ứng xử của nữ sinh viên Trường Đại học Hoa Sen, ThS Vũ Thị Minh Tâm (Giảng viên khoa Sư phạm, Trường Đại học Hạ Long) cho rằng, cá nhân có quyền thể hiện quan điểm, nhận thức, ý kiến. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với hành động và những lời lẽ không tôn trọng, phỉ báng giảng viên. Theo ThS Tâm, đánh giá của sinh viên K về việc “ăn cắp chất xám” của nhóm bạn trong lớp là chủ quan. Trong trường hợp này K cần nêu ra các minh chứng, lý lẽ thuyết phục để chứng minh điều đó thay vì việc dùng bạo lực.

“Về phía giảng viên, nếu nhìn nhận khách quan, các cơ quan, phòng ban chức năng của Trường Đại học Hoa Sen hoàn toàn có thẩm quyền dự giờ đột xuất, thanh tra, kiểm tra nề nếp, chất lượng dạy học để kiểm chứng về thái độ, hành vi trong giờ giảng của giảng viên”, ThS Tâm nói.

ThS Đào Mỹ Hằng, giảng viên khoa Ngân hàng - Học viện Ngân hàng nói rằng, có thể nữ sinh K đang gặp vấn đề về tâm lý, bởi mọi thông tin bạn ấy tiếp nhận đều tự cảm theo hướng rất tiêu cực. Nhưng không vì thế mà K có lời nói, hành vi lệch chuẩn văn hóa học đường. “Trong những trường hợp này, việc “kiểm soát” nhu cầu tự do ngôn luận thật sự cần thiết để mỗi sinh viên luôn thể hiện sự văn minh, đúng mực trong quá trình phản biện, hay chỉ ra những khúc mắc”, ThS Hằng nói.

Để nâng cao văn hóa ứng xử của sinh viên, theo ThS Vũ Thị Minh Tâm, trước tiên, bản thân sinh viên cần nhận thức đúng đắn các chiều hướng tác động của các phương tiện truyền thông có ảnh hưởng, đặc biệt là mạng xã hội để không học thói ùa theo, hội chứng đám đông; cần chọn lọc thông tin để tiếp cận và phát triển tư duy phản biện về các vấn đề nói chung, vấn đề trong môi trường học đường nói riêng.

“Nhà trường, gia đình và xã hội cần có hoạt động giáo dục mở rộng về văn hoá ứng xử cho người học; tổ chức tọa đàm, workshop, ngoại khóa, thi tranh biện với chủ đề văn hoá ứng xử. Khi đó, sẽ rút ra được những vấn đề xoay quanh và tự nâng cao hiểu biết của chính bản thân họ”, ThS Tâm đề xuất.