Hiện trạng quá phổ biến
Mới đây, nữ danh ca hàng đầu thế giới Mariah Carey đã bị phát hiện hát nhép tại chương trình đón năm mới tại Quảng trường Thời Đại (New York). Chương trình này còn được phát sóng trực tiếp trên kênh ABC với sự theo dõi của hàng triệu khán giả. Việc một diva tầm cỡ hát nhép tại một buổi diễn quan trọng như thế đã dấy lên không ít tranh cãi.
 |
Sự cố của Mariah Carey không còn là điều hiếm gặp trong giới âm nhạc, bản thân nữ danh ca từng bị phát hiện hát nhép tại lễ trao giải BET 2013. Trước đó, vào năm 1983, ‘’Ông hoàng nhạc Pop” Michael Jackson đã hét nhép ca khúc Billie Jean của chính mình trên chương trình Motown 25: Yesterday, Today, Forever. “Bà hoàng nhạc Pop” Madonna cũng không kém cạnh khi bị phát hiện nhép môi trong chuyến lưu diễn Blond Ambition World Tour 7 năm sau đó. Một diva khác thuộc bộ tứ diva thế giới là Whitney Houston được cho rằng đã hát nhép Quốc ca Mỹ vào năm 1991. Thậm chí, nàng ong chúa Beyoncé còn thẳng thắn thừa nhận đã lipsync Quốc ca Mỹ tại Lễ nhậm chức Tổng thống lần thứ 2 của Barack Obama, vì sợ rằng sự xúc động của bản thân sẽ khiến màn trình diễn trở nên kém hoàn hảo.
 |
Tuy nhiên, khi nói đến hiện trạng hát nhép, đa phần mọi người sẽ nghĩ ngay tới “Công chúa nhạc Pop” Britney Spears. Cô thường xuyên bị chỉ trích vì ít khi live trong các buổi trình diễn. Năm 2007, tại MTV VMA, Brits đã hát nhép bài hit Gimme More. Năm 2009, nhiều fan của Britney Spears tại Úc đã bỏ về sớm khi phát hiện thần tượng của họ hát nhép suốt buổi diễn, trong khi giá vé không hề dễ chịu chút nào. Trên chương trình Good Morning America năm 2011, Britney Spears đã hát nhép Till the World Ends. Điều này đã bị các nhà phê bình chỉ trích kịch liệt vì đã phải hát nhép mà vũ đạo cũng không tốt.
Trên đây mới chỉ là vài ví dụ điển hình về hiện trạng hát nhép của các danh ca hàng đầu thế giới, trong thực tế, rất nhiều ca sĩ, nhóm nhạc, thần tượng… ở các nền âm nhạc khác nhau thường xuyên sử dụng bản thu âm thay vì hát thật trên sân khấu. Mặc dù gánh chịu không ít gạch đá, nhưng các nghệ sĩ luôn có lý do biện minh cho hành động của mình.
Hát nhép là coi thường khán giả?
Đa số người yêu nhạc coi việc hát nhép là điều “không thể chấp nhận được”. Trước tiên, hát nhép cũng có thể xem là một cách lừa dối khán giả, giọng hát trong bản thu âm thường được công nghệ kĩ thuật hiện đại can thiệp, không chỉ để loại bỏ tạp âm mà còn điều chỉnh chất giọng sao cho dễ nghe nhất. Không bàn tới những giọng hát đã được công nhận, rất nhiều nghệ sĩ đã gây bàng hoàng khi để lộ ra khả năng hát live quá kém, “một trời một vực” so với bản thu âm. Thứ hai, khi chấp nhận hát nhép, người ca sĩ khó có thể chuyển tải cảm xúc thật của mình như khi hát live, vì họ còn phải cố gắng khớp miệng với âm thanh, trong khi đó, khán giả đi nghe hát trực tiếp chủ yếu là vì muốn cảm nhận những xúc cảm ấy một cách tự nhiên, thay vì nghe lại bản nhạc qua chỉnh sửa quá chỉn chu có đầy trên mạng. Cuối cùng, có người còn cho rằng, việc hát nhép được ủng hộ sẽ dẫn tới những hệ lụy như ca sĩ phụ thuộc vào kĩ thuật chỉnh sửa, lười luyện thanh, nhạc công, kỹ sư âm thanh hao mòn tay nghề, những cuộc thi tìm kiếm giọng hát không còn cần thiết, rồi ai cũng có thể làm ca sĩ…
 |
Ở mỗi thị trường âm nhạc lại có một quan điểm khác nhau về lipsync. Với nền âm nhạc US&UK, các ca sĩ ngoài chú trọng giọng hát còn quan tâm tới việc thể hiện các phong cách trình diễn khác nhau, đa phần họ không hát nhép và coi việc đó là một cách tôn trọng khác giả. Nhật Bản và Hàn Quốc lại phân loại ca sĩ thành nghệ sĩ và idol. Nghệ sĩ ở đâu cũng không được hát nhép, bởi cái tinh túy của họ, cái đưa họ đến đỉnh cao, được mọi người trọng vọng chính là giọng hát, nên hát nhép bị coi là nỗi nhục nhã. Với idol, người Nhật không quá khắt khe về vấn đề lipsync, bởi họ luôn hiểu idol ngoài việc hát còn phải nhảy, và thật khó để vẹn toàn cả hai. Ngược lại, người Hàn Quốc yêu cầu rất cao ở idol, dù vũ đạo có tốt đến đâu mà hát nhép hay live không tốt thì sẽ bị chỉ trích thậm tệ.
Không thể tránh khỏi việc hát nhép
Tuy rằng việc hát nhép không được khuyến khích, nhưng vẫn có những lý do chính đáng để điều đó tiếp tục diễn ra. Ở một số chương trình nghệ thuật lớn tầm cỡ quốc gia, sự kiện văn hóa… Thay vì hát trực tiếp, các ca sĩ thường phải hát nhép để tạo nên buổi biểu diễn hoàn hảo nhất có thể. Dù có cố gắng đến đâu, người ta cũng không thể chắc chắn rằng thiết bị, kỹ thuật âm thanh… sẽ không gặp phải vấn đề bất ngờ. Thêm vào đó, thời tiết xấu có thể làm ảnh hưởng tới đường truyền trong các chương trình phát sóng trực tiếp hay các buổi biểu diễn ngoài trời. Đôi khi, các ca sĩ không muốn nhưng họ được yêu cầu phải hát nhép để đảm bảo một chương trình chất lượng.
 |
Ngày nay, khán giả không chỉ tìm đến một ca sĩ vì giọng hát đẹp, mà còn vì rất nhiều yếu tố khác như ngoại hình, vũ đạo, phong cách trình diễn… Lại lấy ví dụ về Britney Spears, "công chúa nhạc Pop" thường xuyên lipsync bởi cô muốn đem tới cho fan hâm mộ những màn trình diễn hoàn hảo không tì vết, đó phải là một buổi diễn với sân khấu hoàng tráng, vũ đạo đẹp mắt và giọng hát dễ nghe thay vì giọng hát thật chói tai của nàng ca sĩ không còn trẻ trung nữa. Fan của Brit phải bỏ ra một số tiền rất lớn để đến những buổi hòa nhạc của cô, vậy nên Brit không thể nhắm mắt làm liều, cô chọn giải pháp an toàn để thỏa mãn bọn họ.
Vừa hát tốt lại vừa nhảy sung không dễ, đặc biệt là khi các ca sĩ phải trình diễn liên tục và có ít thời gian chuẩn bị. Các danh ca cũng không tránh khỏi sự thật giọng hát sẽ ngày càng yếu ớt hơn do tuổi tác ngày càng cao, mà người hâm mộ vẫn mong nhìn thấy họ trên sân khấu. Sự thay đổi thời tiết cũng mang đến những căn bệnh về đường hô hấp, nên việc các ca sĩ viêm họng, đau ốm cũng thường xuyên xảy ra... Và những lần như thế, lipsync trở thành cách thức hiệu quả, giúp đem tới màn trình diễn hoàn thiện nhất.
Kết
Nên hay không nên hát nhép, đề tài này đã thu hút không ít tranh luận trong suốt nhiều thập kỷ, và lại rộ lên lần nữa qua sự cố của Mariah Carey vào đêm Giao thừa 31/12 vừa qua. Cả phe ủng hộ lẫn phe phản đối đều có những lý lẽ rất thuyết phục để bảo vệ quan điểm của mình, sẽ rất khó có một ý kiến thống nhất. Vậy ta hãy nhìn nhận vấn đề này một cách linh hoạt. Thứ quý giá của một người ca sĩ chính là giọng hát, ca sĩ yêu nghề kính nghiệp thì sẽ phải tập trung rèn luyện giọng hát của mình, không phụ thuộc vào máy móc mà và đặc biệt phải hạn chế hát nhép. Tuy nhiên, trong một số trường hợp bất khả kháng, người ca sĩ có thể lipsync để phần trình diễn được hoàn mĩ nhất, đây cũng là một cách tôn trọng khán giả.
THÙY DƯƠNG
