Với sự gợi mở của giải thưởng năm ngoái khi “Coda” (viết tắt của Child of deaf adult - con cái của người khiếm thính) giành ngôi vị quán quân, khán giả hy vọng Oscar năm nay tiếp tục thuộc loại dễ hiểu.

Cứ để Oscar cho khán giả

Những ngày gần đây, khi chung cuộc Oscar càng tới gần, sự tranh cãi, chia phe về việc bỏ phiếu cho phim nào giữa khán giả càng trở nên sôi nổi. Một bên khăng khăng phải là những ứng cử xứng tầm: giàu ngôn ngữ điện ảnh, độc đáo, nổi bật cả về nội dung lẫn hình thức kiểu như “The Banshees of Inisherin” (Linh hồn của hòn đảo) hay “Tár” (Nhạc Trưởng Tár), “Everything Everywhere All at Once” (Cuộc chiến đa vũ trụ) hoặc “Triangle of Sadness” (Tam giác buồn), bên kia ồn ào bảo vệ sự “giản dị, choáng ngợp, dễ hiểu” của “Avatar: The Way of Water” (Avatar: dòng chảy của nước), “Elvis” và bộ phim siêu anh hùng của Tom Cruise “Top Gun: Maverick” (Phi công siêu đẳng).

Năm ngoái, khi “Coda” bỏ qua “The power of the dog” (sức mạnh của loài chó) đoạt tượng vàng Oscar cho phim hay nhất, nhiều khán giả đã thống nhất: hãy để Oscar cho khán giả, còn muốn tìm kiếm các giá trị thuần điện ảnh, hãy tìm đến Cannes.

“Linh hồn của hòn đảo” được đánh giá là một ứng cử nặng ký cho giải Phim hay nhất tại Oscar 2023

Có một sự khác nhau cơ bản giữa Cannes và Oscar: Cannes là một liên hoan phim (được xếp hàng đầu, quan trọng nhất và có giá trị nhất của ngành điện ảnh thế giới), trong khi Oscar được Viện hàn lâm khoa học và nghệ thuật điện ảnh Hoa Kỳ xét giải hàng năm, nó không phải là liên hoan phim. Xét ở mức độ chuyên nghiệp thì Cannes được đánh giá cao hơn Oscar. Cannes theo đuổi các giá trị điện ảnh đỉnh cao, trong khi Oscar cân nhắc nhiều hơn đến sự tiếp nhận của khán giả.

Năm nay, các khán giả trẻ ở Việt Nam tỏ ra quan tâm đặc biệt hơn tới Oscar một phần vì bộ phim “Cuộc chiến đa vũ trụ” được truyền thông nhấn mạnh có nam diễn viên gốc Việt Quan Kế Huy tham gia và được đề cử nam diễn viên phụ xuất sắc. Đây cũng là bộ phim dẫn đầu danh sách “nặng ký” với 11 đề cử, có tên ở nhiều hạng mục quan trọng như: Phim hay nhất; đạo diễn, kịch bản, nữ chính, nam phụ, nữ phụ… xuất sắc nhất. Điều đáng nói là, ngay trong tháng 1, Quan Kế Huy vừa vượt qua cả Brad Pitt để giành chiếc cúp vàng nam diễn viên phụ xuất sắc nhất tại lễ trao giải Quả cầu vàng lần thứ 80 ở Mỹ.

Diễn viên gốc Việt Quan Kế Huy trong “Cuộc chiến đa vũ trụ”.

Chưa hết, một lý do nữa khiến giới trẻ thích “Cuộc chiến đa vũ trụ” là vì nó được làm để nhắm đến các gen Z, được giới chuyên môn đánh giá là “cuồng loạn, siêu thực, tràn ngập bất ngờ, rất mới về mặt ý tưởng” nhưng lại cũng vẫn dễ xem và không quá đánh đố bằng các bẫy biểu tượng. Đạo diễn Guillermo del Toro đánh giá: “Từ đây thế hệ gen Z đã có một bộ phim “đỉnh” của riêng họ, một cột mốc để một thế hệ có thể tự hào nói rằng “đó là tiếng nói của chúng tôi ở thời điểm đó”.

“Trùm cuối” có khi rất bất ngờ

Ứng cử viên lọt vào “tầm vote” cho tượng vàng Oscar năm nay trong mắt những “con nghiện điện ảnh” chính là “Linh hồn của hòn đảo”, một bộ phim độc lập của đạo diễn, biên kịch Martin McDonagh từng được đề cử giải Sư Tử Vàng tại phim quốc tế Venice lần thứ 79 năm 2022. Phim không dễ xem vì nặng tính triết học. Nó kể về một nhúm nhân vật sống trên một hòn đảo gần như tách biệt với phần còn lại của thế giới và không có bí mật gì trên đời. Ở đó, người ta có thể bóc thư của nhau trước khi nó về với khổ chủ, ở đó, một “tin tức động trời” kiểu như ai đó không chơi với ai đó nữa thì chỉ phút mốt sau toàn bộ cư dân đều đã biết. Cuộc sống khép kín ấy khiến hầu hết dân ở đảo đều mang vẻ cay đắng và điên rồ, u ám, cô đơn trong sự chậm chạp của thời gian cho đến khi cái chết đến. Tất nhiên, khán giả có lý do cho sự yêu thích của mình, khi bóc tách các lớp nghĩa của phim, người ta sẽ phải đối mặt với rất nhiều câu hỏi lớn: về ý nghĩa tồn tại của mỗi cá nhân, về giá trị thực sự của nghệ thuật, và lòng tốt...

Một cái tên được nhắc nhiều nữa là “Tár”của Todd Field, người trong 20 năm chỉ làm ba bộ phim và nó đều trở thành những nghiên cứu nhân vật xuất sắc. Quan trọng nhất, “Tár” là một cái nhìn thấu triệt về nghệ thuật hàn lâm, về bản chất của các thiên tài, nhất là khi họ đánh mất mình trong hào quang của danh vọng và quyền lực. Bộ phim được đánh giá là đã trở thành kinh điển ngay từ khi mới ra mắt.

Tất nhiên, dù dẫn đầu bao nhiêu đề cử hay được giới phê bình đánh giá cao bao nhiêu thì cho đến ngày 12/3, bộ phim hay nhất được Oscar tôn vinh vẫn còn là bí mật. Một số nhà nghiên cứu dự đoán, rất có thể, bất ngờ lại dành cho trùm cuối về một đề tài không thể cũ hơn: chiến tranh. Bộ phim “All Quiet on the Western Front” (Phía Tây không có gì lạ - chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Remarque) vẫn được nhiều người đặt cược vì đã “gây một ấn tượng sâu đậm, thậm chí ám ảnh về sự khốc liệt và tàn bạo của chiến tranh qua những cảnh phim tả thực rúng động”. Lý do nữa, người ta đặt hy vọng vào đứa con tinh thần của đạo diễn người Đức Edward Berger còn bởi vì nó mang tính thời sự sâu sắc trong bối cảnh hiện tại khi cuộc chiến giữa Nga và Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Nhắc lại là “Phía Tây không có gì lạ” từng nhiều lần được chuyển thể điện ảnh, và phiên bản đầu tiên của nó từng thắng giải Oscar cho Phim hay nhất vào năm 1931.