Có dịp tham gia các lễ hội hoặc chương trình văn hóa, văn nghệ của bà con người Tày, Nùng trên cao nguyên Đắk Lắk, du khách có cơ hội thưởng thức trò chơi “lày cỏ” vô cùng đặc biệt.
"Lày cỏ" hoặc "sai mạ" là một hoạt động giao lưu trong những dịp lễ, tết, ngày vui của người Tày, Nùng. Cách chơi "lày cỏ" gần giống như oẳn tù tỳ của người Kinh, nhưng phức tạp hơn vì phải kết hợp giữa miệng nói, tay xòe và suy nghĩ. Mỗi lượt chơi chỉ có hai người và có trọng tài.
 |
Các chị, mẹ chơi trò "lày cỏ" |
Khi chơi, người chơi cùng đồng thanh hô một con số. Số nào là do mình chọn. Xòe ra mấy ngón tay, tùy mình thích. Miễn sao cộng các ngón tay hai người khớp lại, vừa đúng với số mà mình hô. Do đó, người chơi phải phán đoán xem đối phương xòe ra ngón tay như thế nào để đưa ra kết quả, đồng thời phải đổi mới cách xòe tay không theo quy luật nào để đối phương không đoán được.
Nếu đối phương xòe tay ra theo quy luật và bị bắt bài thì gọi là bắt được ngựa, tiếng địa phương là “pắt mạ”. Nếu hai bên nói kết quả đúng và trùng nhau thì hòa, gọi là “Thồng sỉnh mạ”. Nếu một bên thua liên tiếp mà không giành được bất cứ điểm nào thì gọi là “pạc pản” có nghĩa là “nốc ao”, sẽ chịu gấp đôi hình phạt. Nếu bên nào giành được chiến thắng, bên thua phải chịu hình thức “phạt”, có thể uống một chén rượu hoặc chung nhau chén rượu…
Chị Lành Thị Hồng (người Tày, thôn 2, xã Cư Êwi, huyện Cư Kuin, Đắk Lắk) cho hay, bản thân đã biết chơi trò “lày cỏ” từ khi còn nhỏ. Lúc ấy, chị chứng kiến các bà, mẹ quay quần bên nhau cùng “lày cỏ” khi đêm xuống. Cứ thế, chị biết được cách hô và luật chơi.
Cụ thể, trò chơi này quy định, khi hô phải có “đuôi”. Đuôi" ở đây có nghĩa là nhịp của câu nói, chữ cuối được ngân lên và kéo dài, gọi là “lày mỳ thang”. Đơn cử số 3 hô là "Slam tỉm slam", số 4 là "Slế hồng slế", số 6 là "Loọc woáy loọc"... Khi người chơi đọc số, tựa như đang gieo vần bản nhạc. Và bản nhạc này rất đặc biệt, do chính người tham gia chơi tạo nên, rất hấp dẫn và cuốn hút.
Chị Hồng cho biết thêm, “lày cỏ" không phân biệt tuổi tác, nam hay nữ, già- trẻ. Khi có dịp tụ họp, bà con sẽ chơi “lày cỏ”, tạo không khí sôi động, thắt chặt tình kết, cùng nhau gìn giữ văn hóa dân tộc.
 |
Các bên cùng chúc nhau ly rượu khi chơi trò "lày cỏ" |
Chị Nguyễn Thị Ngọc (TP Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk) chia sẻ, biết đến trò chơi dân gian “lày cỏ” khi đi Lễ hội Văn hóa dân gian Việt Bắc (xã Cư Êwi). Dù không biết chơi nhưng nhìn các chị, các mẹ hăng say đọc số, ra hiệu tay rất hấp dẫn. Lúc chơi, hai bên rất hào hứng, nở nụ cười hào sảng. Đúng như tinh thần của trò chơi dân gian, mọi người vui là chính, ai thua cũng vui vẻ chịu phạt 1 ly rượu.
Ông Nguyễn Quốc Viện- Chủ tịch UBND xã Cư Êwi cho hay, bà con Tày, Nùng ở địa phương gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Trong đó có trò chơi dân gian “lày cỏ”. Khi cộng đồng hay gia đình Tày, Nùng nơi đây có chuyện vui, dịp lễ hội, không thể thiếu trò chơi “lày cỏ”.
Ông Viện thông tin thêm, việc người dân gìn giữ trò chơi “lày cỏ” là tín hiệu tích cực đối với công tác bảo tồn văn hóa các dân tộc trên địa bàn. Về phía địa phương, luôn quan tâm đến công tác gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Đơn cử, hằng năm, sau Tết Nguyên đán (tức ngày mùng 10 đến 12 tháng Giêng), UBND xã Cư Êwi thường tổ chức Lễ hội Văn hóa dân gian Việt Bắc.
Tại đây, bà con các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc đang sinh sống trên địa bàn xã và các địa phương khác sẽ có cơ hội tham gia nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống, đồng thời là nơi để bà con gặp gỡ giao lưu, thắt chặt đoàn kết, xây dựng quê hương giàu đẹp, đậm đà bản sắc dân tộc.
Màn chơi trò "lày cỏ" rất hấp dẫn |
