Vào năm ngoái, khi Annie Ernaux được Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn chương, bà được vinh danh "vì lòng dũng cảm và sự nhạy bén sắc lạnh bà sử dụng để khám phá ra gốc rễ, sự bất hòa và những hạn chế của ký ức cá nhân". Bà cũng chính là nữ nhà văn người Pháp đầu tiên giành giải thưởng văn học danh giá này.
Là người tự khai thác chính mình, Annie Ernaux đào sâu vào ký ức, cuộc đời của bản thân qua những tác phẩm hồi ký, một chủ đề quen thuộc ở những nhà văn như Marcel Proust và Patrick Modiano.
Bằng thứ văn phong “phẳng”, lạnh lùng tưởng như vô cảm, các tác phẩm của Annie Ernaux lại có sức mạnh khơi dậy sự đồng cảm nơi người đọc một cách kỳ lạ. Nhiều cuốn trong số đó đã được đưa vào giảng dạy tại các trường học ở Pháp. Nổi bật trong số đó phải kể tới cuốn Một Người Phụ Nữ - cuốn sách được xem là bức chân dung kể về người mẹ của Annie Ernaux.
 |
“Mẹ tôi mất vào thứ Hai ngày 7 tháng Tư tại nhà dưỡng lão thuộc bệnh viện Pontoise”. Cuốn sách mở đầu bằng thông báo về cái chết của mẹ nhà văn và kết thúc với cảm giác của Annie Ernaux khi thực sự nhận ra mẹ mình không còn trên cõi đời: “Tôi sẽ không còn nghe thấy giọng nói của bà nữa. […] Tôi đã đánh mất sợi dây nối cuối cùng với thế giới xuất thân của mình.”
Xuyên suốt cuốn sách, Annie Ernaux tìm lại những gương mặt khác nhau của người mẹ ấy, một người phụ nữ vốn rất khỏe, xông xáo, cởi mở, qua đời sau một thời gian mắc bệnh Alzheimer. Qua việc tái hiện cuộc đời một nữ công nhân, rồi chủ hàng thực phẩm luôn lo âu về địa vị và học hỏi không ngừng, Annie Ernaux cũng cho thấy sự tiến triển cũng như tính hai mặt của những tình cảm mà một người con gái dành cho mẹ: Tình yêu, lòng thù ghét, sự âu yếm, cảm giác tội lỗi và cuối cùng là sự gắn bó máu thịt.
 |
Những xung đột cảm xúc giữa hai mẹ con họ chính là một phần của những xung đột xã hội giữa các thế hệ và rộng hơn là các giai cấp. Trong một xã hội nơi “hành xử của phụ nữ bị giám sát thường hằng và tự nhiên, người ta chỉ có thể bị kẹt vào giữa ham muốn ‘tranh thủ tuổi trẻ của mình’ và nỗi ám ảnh bị ‘người ta chỉ trỏ’”, nơi đối với phụ nữ, hôn nhân là sự sống hoặc cái chết, mẹ của Annie Ernaux đã dùng phần lớn tuổi trẻ của mình để nỗ lực thoát khỏi số phận khả dĩ xảy tới với một sự thấu suốt đầy nổi loạn về vị thế thấp kém của mình trong xã hội.
Sự đấu tranh ấy còn được thể hiện qua cách nuôi dạy con của bà: “Ham muốn sâu sắc nhất của bà là cho tôi tất cả những gì bà từng không có”, thế nhưng từ cách nuôi dạy ấy, cô con gái trong mắt bà dần trở thành đại diện cho giai cấp mà bà vừa căm ghét vừa ghen tị - giai cấp tư sản.
Một Người Phụ Nữ là tuyên ngôn tình yêu đầy tinh tế và sắc sảo của Annie Ernaux dành tặng người mẹ quá cố, qua ngòi bút tưởng như lạnh lùng một cách có chủ đích của bà. “Đây không phải một tiểu sử, lẽ dĩ nhiên cũng không phải một cuốn tiểu thuyết, có lẽ là cái gì đó ở giữa văn chương, xã hội học và lịch sử. Cần phải có chuyện mẹ tôi, sinh ra trong môi trường thống trị mà bà muốn thoát khỏi nó, trở thành lịch sử, thì tôi mới cảm thấy bớt cô độc và giả tạo hơn ở thế giới thống trị làm từ từ ngữ và ý tưởng.”
 |
