Sau trận mưa đêm lộp độp trên mái ngói, sáng ra vườn, đã thấy những ngọn rau lang tươi non mơn mởn, vươn mình ra uống chút sương đêm còn bám trên vài nhánh cỏ dại. Chợt nhớ quay quắt về một thời tuổi thơ khốn khó nơi miền quê đơn nghèo mà chúng tôi được sinh ra và khôn lớn.
Chợ phố hiếm hoi những ngọn rau lang như thế. Có người còn không hình dung ra món ăn dân dã ấy thực chất thế nào. Chỉ mang máng nghe qua vài câu chuyện kể, nhưng cũng đủ để háo hức mong được thưởng thức món ăn ấy một lần, trong một ngày gió mưa đủ lạnh sờn da thịt.
Rau lang sống bền bỉ, có thể chịu đựng được ở bất cứ thời tiết nào. Chỉ cần vài khúc dây cắt đoạn, đặt nằm xuống đất, gặp mưa là bật rễ mà xanh tươi, chẳng cần tốn công tưới tiêu như những cây trồng khác.
Dây lang được người dân quê băm nhỏ nấu cám cho bò lợn, củ khoai dùng để cứu đói những bữa ăn đạm bạc trộn lẫn cùng cơm trắng. Có khoảng thời gian, tôi phải ăn khoai lang thay cơm vì nhà nghèo không đủ tiền mua gạo, hết luộc đến độn với cơm, nấu cháo, nấu chè...
Ngọn rau lang gặp mưa là tươi non mơn mởn, chỉ cần dùng tay cũng hái được những ngọn rau xanh giòn. Ngày mưa luộc rau lang chấm cùng mắm mặn, hoặc trần sơ qua nước sôi, giã nhuyễn tỏi khô xào lên ăn chung với cơm nóng là ngon hết sảy. Chúng tôi có thể ăn mãi mà không ngán suốt những ngày mưa gió dầm dề.
Còn nhớ những ngày nhỏ, sáng sáng, sau những trận mưa rào đêm qua, mẹ lại sai chúng tôi ra đồng hái rau lang về mang ra chợ bán. Chúng tôi ngày ấy cũng hăm hở mang thúng, rành ra ruộng, ngồi lê lết cả buổi cũng bán được mấy chục nghìn. Nhưng rau lang ra nhựa nhiều, để rây vào quần áo thì khó lòng mà giặt sạch hết đi. Ngọn lang được hái xong, qua vài trận mưa lại mọc ra những nhánh mới, cứ như vậy, gia đình tôi có thêm những bữa cá thịt trong thực đơn hàng ngày.
Tôi đi xa nhà, mẹ ở quê vẫn ra vườn vun xới những luống rau lang cho chân tay đỡ buồn bực. Thỉnh thoảng về, gặp đúng những ngày mưa hiu hiu lạnh, mẹ lại tranh thủ ra vườn hái ngọn rau lang thết đãi tôi bữa cơm dân dã đạm bạc. Chỉ là món rau lang luộc chấm cùng thố mắm tép, ăn ba, bốn bát cơm no tròn bụng mà miệng thì vẫn thòm thèm.
Để hôm một hôm nào đó như mọi ngày, bắt gặp trên phố gánh hàng rau đủng đẳng, chất chứa những món rau quê dân dã như tập tàng, hoa bí, ngọn rau lang... mà lòng da diết nhớ, hệt như nỗi nhớ về một thời tuổi thơ khó nhọc còn vẹn nguyên trong hoài niệm của từng đứa con quê khắc khoải.
PHẠM VĂN NINH
(Số nhà 32, Phố Nghi Tân, P. Đông Mai, Tx. Quảng Yên, Quảng Ninh)
Ảnh minh họa từ phim Little Forest
