Nơi đồ ăn thừa trở thành bữa ăn cao cấp

Bà Alice Waters trao tặng ông Massimo Bottura Huân chương McKim danh giá năm 2023

Vào một buổi tối giữa tháng 9/2023, tại Nhà thờ Emanuel AME lịch sử ở khu dân cư Harlem, New York. Những người có thu nhập thấp, tụ tập ở bàn ăn trên những chiếc ghế bọc vải Gucci. Trước mặt họ là thực đơn liệt kê ba món: hành tây caramen và bánh tart phô mai Pecorino; gà nướng với cải Brussel và bí nghiền nhuyễn; cùng với bánh sô cô la chay. Các món ăn đều miễn phí, được chuẩn bị từ những nguyên liệu “còn sót lại” và được đặt cùng với một tấm thẻ viết tay có ghi: “Bạn được yêu thương”.

Căn phòng nhộn nhịp với tiếng nói chuyện của nhân viên tình nguyện và thực khách giữa một bản nhạc Jazz vui tai. Một con dao đột nhiên rơi xuống sàn nhà. Dường như không ai nghe thấy nó ngoại trừ đầu bếp nổi tiếng ba sao Michelin, ông Massimo Bottura, người đã vội chạy đến và nhặt nó lên. Ông đưa cho vị khách một con dao cắt mới và bắt đầu một cuộc trò chuyện thân thiện. Với ông Bottura, những vị khách tại hội trường nhà thờ này xứng đáng được hưởng độ hiếu khách y hệt những khách hàng tại các nhà hàng cao cấp của ông.

Đây là 1 trong 14 “Refettorio” (trung tâm cộng đồng) được thành lập trên khắp thế giới tại các thành phố như Milan, Paris, Mérida, Lima, Sydney và bây giờ là New York, thông qua dự án Food for Soul (Đồ ăn cho Tâm hồn) của ông Bottura. Ông thành lập các Reffetorio vào năm 2016 cùng với vợ mình, bà Lara Gilmore, để giúp giảm thiểu vấn đề lãng phí thực phẩm toàn cầu. Họ tận dụng các nguyên liệu mà các nhà cung cấp có thể vứt bỏ và biến chúng thành bữa ăn chất lượng cao cho những người trong hoàn cảnh khó khăn. Hợp tác với các kiến trúc sư, nghệ sĩ và lãnh đạo, dự án đang biến những không gian không được sử dụng, ví dụ như nhà thờ bỏ trống, thành các trung tâm văn hóa được trang bị nhà bếp, phòng ăn và các tiện nghi khác để giúp tạo cảm giác ấm áp, kết nối và hòa nhập.

Refettorio Sydney là Refettorio đầu tiên ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương

Khi được hỏi vì sao ông Bottura - một trong những đầu bếp xuất sắc nhất thế giới - lại tạo ra những món ăn chu đáo như vậy cho những người có hoàn cảnh khó khăn, ông đáp rằng mọi người đều xứng đáng được tôn trọng và đồ ăn ngon.

Đầu bếp Alice Waters đồng ý. “Mọi người cảm thấy được chăm sóc khi họ bước vào Refettorio, hoặc khi họ làm việc trong bếp của ông Massimo. Tinh thần hào phóng chính là thứ định nghĩa ông ấy”, bà nói. Bà Waters lưu ý rằng, “Ý nghĩa ban đầu của “refettorio” là “nơi mà một người được phục hồi”. Ý tưởng này là trọng tâm công việc của ông Massimo”.

Đối với ông, các Refettorio không chỉ nhằm biến đổi các tòa nhà hoặc cộng đồng địa phương; chúng là hình mẫu cho một thế giới tốt đẹp hơn. Vào cùng ngày tháng 9 ấy, đầu bếp Bottura, một trong năm Đại sứ thiện chí của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), đã phát biểu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc. Trong bài phát biểu, ông giải thích rằng, các đầu bếp có thể cùng nhau tạo ra một hệ thống thực phẩm công bằng và có trách nhiệm cho toàn thế giới.

Refettorio ở Sydney, khai trương vào tháng 2/2022, là Refettorio đầu tiên ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Họ hợp tác với tổ chức giải cứu thực phẩm OzHarvest để thu về hơn 250 tấn thực phẩm mỗi tuần thông qua 3.000 nhà tài trợ thực phẩm trên khắp nước Úc. “Các Refettorio là một dự án thực sự tác động đến xã hội với một cộng đồng lớn cùng nhau biến nó thành hiện thực. Mọi thứ đều được quyên góp, từ tòa nhà đến tất cả đồ đạc và phụ kiện, nhà bếp, sàn nhà, đồ nội thất, đèn và tác phẩm nghệ thuật, đĩa, máy pha cà phê,... danh sách có thể kéo dài mãi”, ông Ronni Kahn, giám đốc điều hành OzHarvest cho biết.

Trên hết, lý tưởng của ông Bottura xuất phát từ tấm lòng. Những chiếc áo phông mà các tình nguyện viên mặc tại Refettorio của ông có dòng chữ: “Nấu ăn là một nghĩa cử của tình yêu”.

Ông Bottura cho biết, ước mơ lớn nhất của ông là có 1.000 Refettorio ở mọi nơi trên thế giới. “Và thế giới sẽ nhận ra rằng đây là điều tuyệt vời và quan trọng nhất cần làm: chăm sóc những người không có gì cả”, ông nói thêm. Cuối cùng, ông Bottura nhấn mạnh, tên gọi các món ăn được phục vụ trong Refettorio phải được thay đổi. Ông không muốn gọi đó là “đồ ăn thừa”, mà thay vào đó là “đồ ăn bổ sung”.