‘Phim độc lập mang đến cho tôi sự tự do’
Biết đến Hà Lệ Diễm với vai trò là một nhà làm phim độc lập, nhiều người có cùng thắc mắc, tại sao một cô gái lại muốn tự làm phim thay vì hoạt động cùng nhiều người. Chia sẻ về điều này, Lệ Diễm nói: “Vì làm phim độc lập mang đến cho tôi nhiều tự do, tự do quyết định khi nào quay, quay trong bao lâu, quay như thế nào. Khi ấy, tôi có thể làm điều mình thích, theo ý của mình”.
Khi làm phim tài liệu, Lệ Diễm luôn muốn đóng vai trò là một người kể chuyện. Vì vậy, việc hoàn thành bộ phim, kể xong câu chuyện là động lực lớn nhất giúp chị vượt qua nhiều trở ngại: “Có gặp bao nhiêu khó khăn đi nữa thì tôi vẫn phải hoàn thành bộ phim của mình. Đó là điều quan trọng nhất”.
 |
Nữ đạo diễn trẻ Hà Lệ Diễm. (Ảnh: NVCC) |
Là một nhà làm phim độc lập, Lệ Diễm đảm đương hầu hết các khâu sản xuất, đặc biệt là việc tìm nhân vật và ghi hình. Chị chia sẻ, quá trình khảo sát, tìm nhân vật mất khá nhiều thời gian: “Tôi đi từ năm ngoái đến bây giờ nhưng vẫn chưa tìm được nhân vật nào phù hợp”.
Sau nhiều năm theo đuổi con đường làm phim tài liệu độc lập, Lệ Diễm đã đúc kết nhiều bài học đáng quý: “Đối với phim tài liệu trực tiếp, nghĩa là quay những gì đang hoặc sắp diễn ra, sẽ không có kịch bản hoàn thiện từ đầu. Tôi lên kịch bản cho từng đợt quay để truyền đạt câu chuyện của nhân vật chân thật nhất. Đồng thời, tôi cũng cần lắng nghe nhân vật vì họ là người hiểu rõ nhất về cuộc đời của mình, đôi khi họ còn gợi ý cho mình những hướng đi hay”.
Gian nan là thế nhưng việc làm phim mang đến cho cô gái trẻ nhiều niềm vui, được gặp gỡ những con người xa lạ mà mỗi nhân vật là một cuộc đời muôn màu muôn vẻ. “Cuối cùng đã làm xong”, chị òa lên vui sướng khi đóng máy phim. “Đó là khoảnh khắc tôi cảm thấy vui nhất”, Lệ Diễm nói.
Hãy trao cơ hội cho bản thân được trải nghiệm nhiều thứ
Hà Lệ Diễm luôn giữ trong mình nhiệt huyết tuổi trẻ và tinh thần làm việc hăng say. Bên cạnh công việc làm phim tài liệu, Lệ Diễm còn đồng sáng lập Doccicada, một nhóm các nhà làm phim độc lập tại Hà Nội, được hỗ trợ bởi Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam. Theo chia sẻ từ chị, mục tiêu của Doccicada là trở thành nơi mà các nhà làm phim trẻ Việt Nam có thể tìm đến để nhận được sự tư vấn và chỉnh sửa hồ sơ phim trước khi đi xin quỹ quốc tế.
Bên cạnh đó, Doccicada còn tổ chức thành công workshop sáng tạo viết kịch bản và hồ sơ phim với sự tham gia của các đạo diễn trẻ đã từng thực hiện ít nhất một phim ngắn. Sau thời gian tham gia và nhận góp ý từ ban cố vấn, một số hồ sơ được gửi đi những quỹ khá lớn ở châu Á và châu Âu. “Tôi rất vui và cảm thấy bản thân có thể làm được nhiều thứ, cố gắng nhiều hơn”, Lệ Diễm bày tỏ.
 |
Lệ Diễm và em Di cùng mẹ giao lưu cùng khán giả tại buổi chiếu phim Những đứa trẻ trong sương. (Nguồn: NVCC) |
Để tìm kiếm nhân vật phù hợp, Hà Lệ Diễm phải dành thời gian để đi khảo sát. Chị rong ruổi ở Tây Nguyên, Hà Giang, lúc ở lại một tuần, lúc dừng chân đến một tháng: “Những lúc không bận việc thì tôi cứ đi thôi!”.
Lệ Diễm là một người giàu năng lượng và thật khó để chị “ngồi yên một chỗ”. Có lẽ vì vậy mà Hà Lệ Diễm mong muốn làm phim hướng đến người trẻ. Chị thích sự trải nghiệm và chị tìm thấy điều đó ở những bạn trẻ: “Họ có nhiều sự lựa chọn cho tương lai, năng nổ tham gia các hoạt động và tôi thích năng lượng đó”.
Để có một Hà Lệ Diễm như ngày hôm nay, con đường chị đi qua chưa bao giờ là dễ dàng. Hà Diễm tâm sự: “Nếu nói nản chí và muốn bỏ cuộc thì không có. Ngay từ đầu, tôi đã xác định mình là một người học nghề, giống như người thợ thủ công phải luôn cố gắng và chăm chỉ để tạo ra sản phẩm cuối cùng”.
 |
Hà Lệ Diễm (giữa) tại một buổi trò chuyện trong khuôn khổ Giải thưởng điện ảnh Châu Á - Thái Bình Dương (Asia Pacific Screen Awards). (Ảnh: NVCC) |
Nhưng đâu đó, trong những lúc khó khăn nhất, chị vẫn nhận thấy sự tuyệt vọng. Đó là khi chị không biết làm thế nào để tiếp tục làm phim. Sự tuyệt vọng, bế tắc và khó khăn mà Lệ Diễm gặp phải không khiến chị từ bỏ mà là động lực giúp chị tiến về phía trước.
Với cương vị là một người dám nghĩ dám làm và gặt hái được một số thành tựu nhất định, nữ đạo diễn cho rằng, các bạn sinh viên nên “trao cơ hội cho bản thân mình làm nhiều việc khác nhau”. Bản thân chị, khi còn là sinh viên, đã nhiều lúc không biết bản thân thích điều gì, có thích ngành học đang theo đuổi hay không. Lệ Diễm nhận ra rằng, cần cho bản thân cơ hội trải nghiệm thì mới tìm được điều mình thích và muốn gắn bó lâu dài.
Hà Lệ Diễm gây ấn tượng với bộ phim tài liệu ngắn Con đi trường học về người phụ nữ dân tộc Dao Đặng Thị Ngoan không may nhiễm HIV/AIDS từ người chồng nghiện hút. Bộ phim đã mang về cho chị Giải Cánh diều Bạc 2014 của Hội Điện ảnh Việt Nam, ở tuổi 22.
Năm 2023, Hà Lệ Diễm tiếp tục ghi dấu ấn với giới điện ảnh trong và ngoài nước qua phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương, có nội dung về tục bắt vợ của người dân tộc H’Mông, với nhân vật chính là cô bé Di, khi ấy 12 tuổi. Bộ phim đoạt giải thưởng tại các liên hoan phim uy tín như Liên hoan phim IDFA, Liên hoan phim quốc tế Docaviv. Đặc biệt, bộ phim lọt vào vòng rút gọn 15 phim tài liệu Oscar 2023.
