Phim tâm linh Việt dễ đạt trăm tỷ đồng

Tìm kết nối qua văn hóa dân gian

Điểm qua những phim kinh dị Việt có doanh thu tốt thời gian vừa qua, hầu hết đều được làm dựa trên chất liệu dân gian. Đơn cử Kẻ ăn hồn đạt hơn 66 tỷ đồng, Quỷ cẩu đạt 108,4 tỷ đồng hay Ma da trở thành phim kinh dị Việt có doanh thu cao nhất với 113,69 tỷ đồng sau 15 ngày công chiếu.

Thậm chí, sau thành công của Ma da, đơn vị sản xuất của phim này đã tiếp tục thực hiện phim kinh dị Quỷ nhập tràng dự kiến công chiếu tại 6 nước gồm: Việt Nam, Mỹ, Úc, Canada, Hàn Quốc, New Zealand vào đầu tháng 3 tới.

Nhiều nhà phê bình không chấm điểm cao cho Nhà gia tiên

Gần đây nhất, Đèn âm hồn của đạo diễn xuất thân Youtuber Hoàng Nam đã cán mốc doanh thu 105 tỷ đồng. Tuy nhiên, “sóng sau đè sóng trước”, một tuần nay, ngôi vương của Đèn âm hồn đã bị Nhà gia tiên lật đổ. Theo thống kê của Box Office Vietnam, tân binh Nhà gia tiên với sự góp mặt của bộ đôi Phương Mỹ Chi và Huỳnh Lập cán mốc 136 tỷ đồng, trở thành bất ngờ lớn của phòng vé năm nay.

Việt Nam sở hữu kho tàng văn hóa dân gian phong phú với hàng loạt truyền thuyết, tín ngưỡng và phong tục tập quán độc đáo. Việc đưa những yếu tố này vào phim được cho là khôn ngoan, khi đồng thời vừa gợi tò mò vừa đánh động cảm giác tự hào dân tộc trong giới trẻ. Hãy nhớ đến sự ủng hộ rộng khắp của người trẻ dành cho những tác phẩm “dính dáng” đến dân gian trong các cuộc đua ở Anh trai vượt ngàn chông gai.

“Người trẻ cần một cái cớ để tìm kiếm sự kết nối với truyền thống và cội rễ, nhất là trong hoàn cảnh nhiều vỉa tầng văn hóa bị đứt gãy như hiện nay”, nhà nghiên cứu Nguyễn Khoa lý giải.

Quay trở lại câu chuyện khai thác chất liệu dân gian trong phim tâm linh Việt, Kẻ ăn hồn lấy cảm hứng từ tiểu thuyết Tết ở làng địa ngục của nhà văn Thảo Trang, cài cắm những tập tục như thả cá chép ngày ông Công ông Táo, rượu sọ người, con đò chở vong và đom đóm cầu hồn, kết hợp với trang phục truyền thống như áo tứ thân, giao lĩnh, ngũ thân. Bối cảnh phim được quay tại làng Sảo Há (Hà Giang), mang đến không khí huyền bí và ma mị, tạo nên trải nghiệm mới lạ cho người xem.

Đèn âm hồn sau khi cán mốc doanh thu trăm tỷ đồng bị chê về chất lượng đã nhanh chóng hạ nhiệt

Đèn âm hồn lấy cảm hứng từ Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ, tập trung vào văn hóa thờ cúng tổ tiên và những giá trị đạo đức truyền thống, là những câu chuyện rất dễ tạo sự lan tỏa trên mạng xã hội. Chuyện phim Nhà gia tiên xoay quanh những giá trị văn hóa truyền thống.

Sức hút của thể loại

Một yếu tố khác, quan trọng không kém để những bộ phim tâm linh, kinh dị Việt gợi hứng thú cho người xem chính là sức mạnh thể loại. Thành công dài lâu của loạt phim Ám ảnh kinh hoàng (The Conjuring) đã thu về hơn 1,7 tỷ USD trên toàn cầu với kinh phí sản xuất chỉ 130 triệu USD cho thấy, khán giả toàn cầu không riêng gì Việt Nam đều có nhu cầu bị “dọa ma” trong rạp chiếu.

“Phim kinh dị mang đến trải nghiệm cảm giác mạnh trong một môi trường an toàn. Khi xem một bộ phim ma, khán giả đối mặt với nỗi sợ mà không gặp nguy hiểm thực sự. Họ trải qua sự hồi hộp, lo lắng, rồi vỡ òa, nhưng tất cả đều xảy ra trong không gian rạp phim hoặc phòng khách quen thuộc.

Cảm giác adrenaline dâng cao nhưng không có nguy hiểm thực sự, tạo ra sự kích thích tương tự như khi chơi tàu lượn siêu tốc hay tham gia các trò chơi cảm giác mạnh”, TS. Mai Hoa (Viện tâm lý học) phân tích.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Khoa cho rằng, phim kinh dị là nơi phản ánh những nỗi sợ tập thể của xã hội. Ở phương Tây có nỗi ám ảnh về quỷ dữ, lời nguyền hay xác sống phản ánh mối lo về tôn giáo, khoa học và dịch bệnh.

Ở châu Á, đặc biệt là Việt Nam, phim kinh dị thường xoay quanh yếu tố tâm linh, nghiệp báo, truyền thuyết dân gian, những điều đã ăn sâu vào tiềm thức của người Việt. Một bộ phim như Quỷ cẩu hay Đèn âm hồn dễ dàng khiến khán giả rùng mình, không chỉ vì yếu tố kinh dị mà còn vì chúng chạm đến niềm tin tín ngưỡng và những nỗi sợ vô hình đã được truyền qua nhiều thế hệ.

Chưa kể, yếu tố tò mò đóng vai trò quan trọng. Con người vốn bị thu hút bởi những điều bí ẩn, siêu nhiên, những câu chuyện ma quái chưa có lời giải thích. Xem một bộ phim kinh dị giống như việc bước vào một thế giới khác, nơi những quy luật bình thường bị đảo lộn, để rồi sau khi bộ phim kết thúc, khán giả trở lại với hiện thực, mang theo cảm giác thỏa mãn vì đã “sống sót” qua những trải nghiệm rùng rợn.

Sự “dễ tính” của khán giả

“Phải khẳng định rằng, sự dễ dãi của khán giả chính là mảnh đất màu mỡ cho những bộ phim kém chất lượng. Thay vì đòi hỏi nội dung sâu sắc, họ chấp nhận những kịch bản hời hợt, diễn xuất đơ, miễn sao có yếu tố giật gân, ma mị để thỏa mãn nhu cầu giải trí nhất thời. Điều này tạo điều kiện cho các nhà sản xuất ăn xổi ở thì tung ra những sản phẩm mì ăn liền mà không cần đầu tư nghiêm túc”, nhà sản xuất Huỳnh Minh Tuấn chia sẻ.

Anh lấy ví dụ phim Nhà gia tiên của đạo diễn Huỳnh Lập, mặc dù cán mốc 100 tỷ đồng doanh thu chỉ sau 5 ngày công chiếu, lọt vào top 5 phim Việt có doanh thu mở màn cao nhất mọi thời đại, nhưng điều này cũng không che được sự thật là kỹ xảo, góc quay của phim còn mang màu sắc phim chiếu mạng, nhiều nhà phê bình cũng chấm điểm dưới trung bình.

Tương tự, Đèn âm hồn của đạo diễn Hoàng Nam cũng cán mốc 100 tỷ đồng sau 11 ngày công chiếu. Dù phim khai thác yếu tố tâm linh và văn hóa dân gian, nhưng từ kịch bản, hình ảnh cho đến hiệu ứng âm thanh ánh sáng đều bị các diễn đàn phim “phang” không tiếc tay. Đó cũng là lý do chỉ sau một thời gian ngắn, sức hút của Đèn âm hồn nhanh chóng hạ nhiệt.

Một lý giải sắc sảo khác của nhà phê bình Phùng Thủy Chi cũng đáng lưu ý. “Thói a dua, chạy theo đám đông khiến khán giả mất đi khả năng phán xét độc lập. Thấy người khác xem, mình cũng xem, thấy phim hút khán giả, dù chưa biết chất lượng thế nào cũng phải mua vé cho bằng bạn bằng bè. Sự thiếu chính kiến này đã tiếp tay cho những bộ phim kém chất lượng làm mưa làm gió trên bảng xếp hạng doanh thu.

Chưa kể, việc các nhà sản xuất đầu tư mạnh mẽ vào chiến lược quảng bá, sử dụng mạng xã hội, trailer hấp dẫn và tổ chức các sự kiện giao lưu để thu hút sự chú ý… cũng là nguyên nhân khiến khán giả lạc lối”, Phùng Thủy Chi nói.