Khu mộ cổ ở giữa trung tâm TPHCM

Phạm Nguyễn

14/06/2025 14:04

TPO - Khu mộ cổ trong công viên Tao Đàn từng được trang du lịch Rough Guides xếp vào danh sách 27 địa điểm ám ảnh nhất thế giới đã được TPHCM xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố.

Mộ cổ họ Lâm là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố, được công nhận năm 2014. Nếu xuôi theo đường Trương Định (một chiều) qua công viên Tao Đàn thì ngôi mộ cổ nằm phía bên phải.

Theo Sở Văn hóa - Thể thao TPHCM, ngôi mộ cổ này được xây dựng năm Ất Mùi (1895) và tính đến nay đã 130 năm tuổi.

Bia mộ kiểu nhà một gian hai chái, mái ngói ống đổ trước - sau theo trục mộ với mỗi mái 11 ống ngói. Dọc đòn nóc có hai tượng voi phục châu đầu vào mộ. Nhà mồ liên kết nhà bia qua một rãnh máng nước. Mái lợp 10 ống ngói, viền đòn nóc và đặc biệt có đắp gờ hình đầu rồng và ngẫu tượng voi phục cách điệu.

Kiểu táng mộ này ở Nam bộ xuất hiện trong các lăng hoàng gia (Gò Công, Tiền Giang), Lăng Mạc Cửu (Hà Tiên, Kiên Giang), Lăng Thoại Ngọc Hầu (Châu Đốc, An Giang). Tại TPHCM, dạng mộ này cũng phổ biến với nhiều danh tướng, danh nhân thời vua chúa nhà Nguyễn, kiến trúc này cũng bắt gặp ở mộ anh em Tổng đốc Lê Văn Duyệt - Lê Văn Phong, Phó tổng trấn Gia Định Huỳnh Công Lý...

Phần mái bên trên hai ngôi mộ chính. Vào năm 2013, theo Phó giáo sư - tiến sĩ Phạm Đức Mạnh (Trưởng Bộ môn Khảo cổ học, Khoa Lịch sử, trường ĐH KHXH-NV, ĐH Quốc gia TP.HCM) lúc đó cho rằng mộ được xây dựng bằng chất liệu ô dước - loại nhựa cây đặc trưng của rừng Trường Sơn và nông thôn Việt Nam. Ô dước là hợp chất được tạo thành từ vôi sống, cát mịn, bột vỏ sò trộn với mật mía và nước nhớt của một loại cây rừng. Đồng thời, ông xác định đây là loại hình mộ phổ biến trong giai đoạn thế kỷ XV - đầu thế kỷ XX.

Khu mộ cổ này xây dựng theo cấu trúc lăng song táng khép kín cầu kỳ. Theo một số ghi chép, những chữ còn sót lại trên tấm bia chữ Hán, đây là mộ của ông Lâm Tam Lang (tự "Nguyên Thất", mất vào mùa thu năm Ất Mão 1795) và bà Mai Thị Xã (vợ ông). Họ Lâm người gốc Quảng Đông, Trung Quốc. Hậu duệ của ông đáng chú ý có Phó lãnh binh Lâm Quang Ky (đời thứ 4) - phó tướng của anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực và Lâm Đình Phùng (tức nhạc sĩ Lam Phương, đời thứ 7).