Hôm 30/1, tập đoàn âm nhạc lớn nhất thế giới Universal Music Group (UMG) thông báo sẽ rút tất cả nhạc của các nghệ sĩ dưới trướng khỏi mạng xã hội TikTok sau nhiều cuộc đàm phán bất thành với ByteDance, "công ty mẹ" của TikTok, liên quan đến vấn đề chi phí bản quyền. Hãng cáo buộc mạng xã hội này kiếm tiền dựa trên công sức của các nghệ sĩ nhưng không trả phí hợp lý. Từ ngày 31/1, người dùng TikTok sẽ không thể sử dụng âm nhạc của Taylor Swift, Justin Bieber, Ariana Grande... trong các video của mình.
 |
Universal Music Group là "ngôi nhà" chung của Taylor Swift, Lady Gaga, Ariana Grande... |
UMG khẳng định việc rời đi của hãng xuất phát từ hai nguyên nhân:
- Đầu tiên, trong năm vừa qua, TikTok thu về 20 tỷ USD dựa trên doanh thu quảng cáo nhưng lại đề xuất trả một khoản phí "chỉ bằng một phần nhỏ" so với các nền tảng tương tự đang hợp tác với UMG. Lợi nhuận mà tập đoàn UMG thu được từ ứng dụng này chỉ chiếm 1% tổng doanh thu.
- Thứ hai, UMG lo ngại về sự buông lỏng kiểm soát của TikTok trong vấn đề trí tuệ nhân tạo. Nhiều nghệ sĩ dưới trướng UMG bị lấy giọng nói/ hát để thực hiện hàng loạt video cover thu lời bất chính hoặc xuyên tạc phát ngôn trên TikTok.
 |
Đứng trước những cáo buộc của Universal, TikTok cáo buộc ngược lại rằng tập đoàn âm nhạc này mới là phía “đặt lòng tham lên trên lợi ích của nghệ sĩ”. Ứng dụng chia sẻ video ngắn khẳng định đã giúp quy trình quảng bá của các nghệ sĩ trở nên ít tốn kém hơn.
TikTok đã thay đổi V-Pop như thế nào?
Chỉ mới trở nên phổ biến kể từ thời đại dịch COVID-19 nhưng TikTok đã nhanh chóng vươn lên trở thành nền tảng giải trí thu hút nhất với hơn 1 tỉ người dùng trên toàn cầu. Tại Việt Nam, TikTok dần thay thế YouTube để trở thành nền tảng quảng bá âm nhạc hàng đầu. Không phải những MV tiền tỉ, ngày nay những video ngắn chỉ từ 15 - 20 giây có thể khiến chủ nhân nổi tiếng chỉ sau một đêm.
Tại thị trường Việt Nam, UMG hợp tác phát hành với nhiều nghệ sĩ Gen Z nổi bật như: Wren Evans, tlinh, MONO, HIEUTHUHAI, GREY D. Đây đều là những nghệ sĩ được hưởng lợi lớn thông qua quá trình quảng bá âm nhạc qua TikTok.
 |
Wren Evans, tlinh và loạt nghệ sĩ Gen Z đang hưởng lợi lớn từ TikTok. |
Thành công của album LOI CHOI (Wren Evans) phụ thuộc không nhỏ vào sự viral của Từng Quen, Tò Te Tí hay câu hát "Vì anh Wren dân tổ phóng đổ tim em" thông qua các challenge vũ đạo, hát lipsync trên TikTok.
Tương tự, tlinh là chủ nhân của nhiều đoạn nhạc lên xu hướng. Các bài hát của nữ rapper có giai điệu bắt tai, cách diễn đạt đươc lòng giới trẻ, như “Đồng chí tlinh lên đồ” (Siren), hay “Baby qua pick bếch đi hóng gió ven hồ (Skrt, skrt)” (Mắt Xanh).
Quyết định rút nhạc khỏi TikTok của UMG trước mắt sẽ mang đến nhiều bất lợi cho nghệ sĩ trực thuộc khi mất đi một kênh quảng bá nhạc hiệu quả. Tuy vậy, liệu đây có đơn thuần là câu chuyện đòi lại công bằng cho nghệ sĩ từ UMG?
Quyền lợi của nghệ sĩ hay quyền lợi của các “ông lớn”?
Quyết định rút nhạc khỏi TikTok của UMG tuy bất ngờ nhưng không quá khó hiểu. Trong chu trình quảng bá và phát hành ca khúc, TikTok hiện nay đang được coi là nền tảng dẫn đầu. Nếu yêu thích một âm thanh 15 giây trên TikTok, người dùng có thể sẽ tìm nghe bản đầy đủ của ca khúc đó trên các ứng dụng phát trực tuyến khác.
Tuy vậy, vào tháng 7/2023, TikTok đã lần đầu tiên thử nghiệm tính năng mới mang tên TikTok Music cho phép người dùng nghe toàn bộ ca khúc trên chính nền tảng này. Bước "lấn sân" của TikTok được xem là nước đi đầy tham vọng, trực tiếp cạnh tranh với các nền tảng nghe nhạc lớn như Spotify, Apple Music, YouTube Music.
 |
Tính năng TikTok Music cho phép người dùng nghe trọn vẹn ca khúc trên TikTok. |
Nếu thử nghiệm này thành công, TikTok có thể sẽ chiếm thế độc quyền trong cuộc chơi phát hành và quảng bá âm nhạc. Phần doanh thu từ việc chia sẻ nhạc trên TikTok về tay các hãng đĩa và nghệ sĩ vốn đã ít ỏi, nay đứng trước nguy cơ tiếp tục bị "ép giá".
Thậm chí, trong quá trình đàm phán, TikTok đã ngầm hạn chế các video sử dụng âm nhạc của nghệ sĩ trực thuộc UMG để gây sức ép. Quyết định ngừng hợp tác với TikTok của UMG được cho là để ngăn chặn sự bành trướng của ứng dụng này trong tương lai.
Nghệ sĩ V-Pop cần làm gì trước cuộc "so găng" giữa những ông lớn?
Những nghệ sĩ lớn như Taylor Swift, Ariana Grande hay Justin Bieber thực tế không bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi quyết định của UMG. Với lượng fan đông đảo, lượng stream của các nghệ sĩ này sẽ đổ về các nền tảng phát trực tuyến thay vì bị phân tán quá nhiều như trước.
Tuy vậy, những nghệ sĩ V-Pop bị ảnh hưởng sẽ cần phải sớm thích nghi và phát triển những chiến lược phát hành, quảng bá âm nhạc mới. Các nền tảng video ngắn như YouTube Shorts, Instagram Reels tuy có ít người sử dụng hơn những cũng có thể là giải pháp thay thế trong thời điểm này.
 |
TWICE, BLACKPINK, BTS và các nghệ sĩ K-Pop không bị ảnh hưởng. |
Bên cạnh đó, công ty của nghệ sĩ Việt cũng có thể làm việc trực tiếp với TikTok nếu muốn tiếp tục quảng bá. Nhiều nghệ sĩ K-Pop như BLACKPINK, BTS hay Twice không bị ảnh hưởng bởi quyết định của UMG nhờ hợp đồng bản quyền âm nhạc với công ty chủ quản.
 |
