Tập đoàn chuyên gia quay lưng với đam mê
Với kinh nghiệm 36 năm của một tỉ phú, lời khuyên của Mark Cuban là “đừng cố chấp theo đuổi đam mê”. Ông chia sẻ: “Tôi từng thích trở thành vận động viên bóng chày. Rồi tôi nhận ra cú ném bóng nhanh của mình chỉ đạt 70 dặm/giờ, trong khi các tay ném chuyên nghiệp đạt vận tốc trên 90 dặm/giờ.” Mark còn bổ sung thêm: “Không ai từ bỏ thứ họ giỏi, bởi vì khi được là một người giỏi thì thật hạnh phúc, và còn hạnh phúc hơn khi được làm một trong những người giỏi nhất”.
 |
Mark Cuban không đơn thân độc mã trên con đường lựa chọn này, hàng loạt những nhà doanh nghiệp lớn, chuyên gia đầu ngành cũng ủng hộ quyết định trên. Chuyên gia Benjamin Todd, đồng sáng lập của tổ chức hướng nghiệp quốc tế 80000 hours đã đưa ra số liệu thống kê từ khảo sát do Đại học Montreal thực hiện: 90% học sinh tại Canada đam mê trở thành vận động viên thể thao, họa sĩ hoặc ca sĩ. Thế nhưng chỉ có 3% cơ hội việc làm trên thị trường xoay quanh các ngành thể dục và nghệ thuật.
Hay diễn giả của TedTalk Terri Trespicio, host của đài Sirius XM, chuyên gia định hình nhãn hàng đã từng đồng hành cùng hơn 23 thương hiệu đình đám phát biểu: “Đam mê không phải là một kế hoạch, đam mê là cảm xúc, mà cảm xúc thì thay đổi theo thời gian. Năm tôi 20, tôi nhận công việc làm một trợ lý tư vấn quản lý. Tôi chẳng biết gì về công việc đó cả và cũng không biết đó có phải là đam mê cả đời của mình không, nhưng tôi biết được rằng công việc đó là lý do để tôi thức dậy mỗi sáng mà không nằm ì ra lười biếng, tắm rửa và ra khỏi nhà, đi tới nơi có một nhóm người luôn cần và đợi tôi. Tất nhiên, tôi còn được nhận một ngân phiếu mỗi hai tuần. Đó là lý do tuyệt vời để chọn một công việc”.
 |
Terri tâm đắc nhất tác phẩm The Wall Street Journal (Nhật ký Phố Wall) của Scott Adams, người tạo ra nhân vật hoạt hình Dilbert gây sốt cả thế giới. Quyển sách viết về cách Scott đã thất bại như thế nào khi chinh chiến trên con phố kinh tế nhộn nhịp nhất nước Mỹ. Trong đó, Scott đề cập quá khứ khi ông là một nhân viên duyệt nợ thương mại, ông đã được dạy rằng: “Đừng cho ai theo đuổi đam mê vay tiền, hãy cho những người muốn khởi nghiệp vay tiền, công việc càng nhàm chán càng tốt!”. Scott còn cho rằng: “Đam mê không lấp đầy thành công, ngược lại, thành công lấp đầy đam mê!”.
Đi theo lời khuyên của chuyên gia, nhiều bạn trẻ cũng tìm kiếm thành công bằng cách cố hết sức mình và tìm kiếm niềm vui ở những thứ bản thân giỏi. Bạn Nam Phương (19 tuổi, cựu học sinh trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, TP.HCM) kể về định hướng bản thân: “Tớ từng là một học sinh chuyên Văn. Vậy mà tớ chọn theo học Hóa - Sinh ở Mỹ mặc dù tớ không thích cũng chẳng ghét nhóm ngành này. Nhưng bất cứ nghề nào giúp tớ có thể hoàn thành ước mơ cả đời là đi shopping không cần xem giá thì tớ đều học ngay. Đó là mục tiêu và cũng là niềm vui giúp tớ học tốt tới bây giờ đấy!”.
 |
Nhắm bắn hồng tâm bản thân
Vậy thực sự có nên đóng cửa trái tim và nghe lời… tỉ phú? Câu trả lời là dù bạn có theo đuổi đam mê hay thứ mình giỏi, thì bạn cũng đang theo đuổi đam mê đấy!
Đam mê (passion) theo từ điển Cambridge định nghĩa là cảm xúc mãnh liệt hiếm khi kiểm soát được. Chính cảm xúc đó đem tới cho chúng ta niềm vui. Vậy đứng trước nghề yêu thích và nghề sinh lợi, nếu bạn chọn tiền tài thì đam mê vật chất của bạn lớn hơn đam mê được làm việc đúng sở thích. Có người đam mê thành công, có người đam mê danh vọng, trong khi đam mê của một số người lại đơn giản được đàn hát ở một phòng trà be bé hay mở một tiệm bánh nho nhỏ mà chẳng cần quá giàu.
Mỗi người đều có một vai trò, và không phải ai cũng sinh ra để trở thành một trong những người giỏi nhất ở một lĩnh vực. Hãy chấp nhận đi, tỉ lệ để bạn có thể ghi tên vào sử sách là bao nhiêu? Hay có phải ai cũng muốn để lại cho đời một phát minh vĩ đại hoặc một tác phẩm nghệ thuật kiệt tác? Khi bạn làm một điều bé xíu thôi, nhưng bạn thực sự tận hưởng niềm vui từ công việc đó, không nhất thiết phải giỏi nổi bật, bạn cũng đã góp phần lan tỏa năng lượng tích cực, niềm vui sống tới những người xung quanh.
 |
Và điểm danh một hàng dài những cái tên từ bỏ vinh quang, bạn sẽ nhận ra không phải khi đứng trên đỉnh cao thì cảm giác vui sướng sẽ tới. Bạn còn nhớ tới nữ diễn viên điện ảnh nổi tiếng Grace Kelly với biệt danh công nương huyền thoại xứ Monaco, và cũng là người chiến thắng giải Oscar năm 1955 không? Hay Great Garbo, nữ diễn viên còn được nhận giải thưởng Oscar vì có những “thành tích không thể nào quên trong điện ảnh”. Họ đã giải nghệ ngay từ khi rất trẻ (26 và 36 tuổi) đơn giản vì trở thành người giỏi nhất không đồng nghĩa với việc trở thành người yêu đời nhất. Một chú robot có thể sẽ được lập trình để làm giỏi một thứ và chỉ làm thứ đó mà thôi, còn bạn được “lập trình” để làm hơn thế!
Ca sĩ Người Lạ Ơi... Khương Hoàn Mỹ cũng chia sẻ: “Tớ ghét cái tên Hoàn Mỹ của mình lắm, đó cũng là một lý do tớ lấy nghệ danh Orange (Cam). Ngay từ nhỏ, ba mẹ tớ đặt cái tên Hoàn Mỹ với sự kỳ vọng tớ sẽ là người hoàn hảo nhất. Tớ đi học phải đứng nhất lớp, rồi tớ được giải quốc gia môn Anh Văn, vượt qua tất cả đối thủ trong các cuộc thi. Nhưng các cậu biết không, cảm giác đứng nhất nó thật trống rỗng nếu bạn không mảy may có một chút đam mê với nó. Tớ chỉ muốn làm một củ khoai tây xấu xí, hay một trái cam vô lo, hát và hát, không cần gì hơn. Và với phương châm đó, tớ đã có ngày hôm nay!”.
 |
Nữ y tá người Úc Bronnie Ware đã tổng hợp những ước nguyện của những người bệnh trước khi lìa đời, và hầu hết những khao khát đó là:
1. Ước gì tôi có đủ can đảm để sống một cuộc đời đúng nghĩa là của mình chứ không phải là cuộc đời mà mọi người mong muốn cho tôi.
2. Ước gì mình đã không làm việc quá cật lực.
3. Ước gì tôi đã để bản thân được sống hạnh phúc hơn.
Vậy rõ ràng, lời khuyên nào cũng có mặt sáng và điểm tối. Cũng như lời khuyên của tỉ phú Mark Cuban không thể áp dụng cho tất cả mọi người.
Tái định nghĩa thành công
Bạn có bao giờ cảm giác mình thật thất bại, tủi thân và lạc lối? Bạn có bao giờ hơi chạnh lòng vì thấy bạn bè của mình đạt được điểm cao, hay có một công việc bán thời gian xịn đét, hoặc được học bổng du học “khổng lồ” và những tấm bằng “nặng kí”?
 |
Bạn Vân Lâm (19 tuổi, NYU Shanghai) chia sẻ tâm tư: “Có những giai đoạn trong cuộc sống, tớ không biết mình giỏi gì, mình thích gì, tham gia hằng ha sa số những hoạt động tình nguyện, rồi học nhiều môn một lúc. Bạn bè thì đã bỏ xa mọi mặt, còn tớ thì cứ luẩn quẩn giữa những câu hỏi của bản thân. Cuối cùng, tớ theo đuổi đam mê là một nữ doanh nhân, vì tớ muốn một thứ cao hơn là thay đổi nền kinh đất nước, và giúp đỡ gia đình. Nghe viển vông nhỉ, nhưng vì tớ thích nên sự cố gắng đã giúp tớ đạt được học bổng 30 ngàn đô một năm của NYU Shanghai, dù là một con học dở tiếng Anh phải thi SAT tới ba lần, và bị tật nói ngọng (tớ đã rất sợ khi thực hiện vòng phỏng vấn).
Hãy hỏi nhị vị phụ huynh, một đứa con thành công là như thế nào? Họ sẽ trả lời chỉ cần bạn mạnh khỏe, hạnh phúc, học giỏi, thế đã là quá thành công. Với một cậu bé tiểu học thì thành công chỉ là lén chơi máy tính mà bố mẹ không phát hiện. Hay thành công của gà bông, là chọc được bạn cười sau một trận cãi vã nảy lửa. Chẳng có định nghĩa chính xác nào về thành công, cũng chẳng có định nghĩa nào nông cạn hơn định nghĩa nào. Theo đuổi đã là thành công, bất kể đó là hồng tâm nào. Như Vân Lâm chia sẻ: “Bạn chỉ thất bại khi bạn gục ngã, mà rõ ràng, còn thở thì chẳng ai gục ngã cả!”.
