Nhắc đến tác giả Thâm Tâm (1917 - 1950), nhiều độc giả sẽ biết đến ông với tư cách một nhà thơ, đặc biệt bài thơ Tống biệt hành được đánh giá là một trong những bài thơ hay nhất của phong trào Thơ Mới nói riêng và thơ Việt Nam hiện đại nói chung. Nhưng Thâm Tâm còn là một tác giả đa tài với nhiều sáng tác ở nhiều thể loại. Từ năm 1942 - 1945, ông đã viết nhiều truyện thiếu nhi in trên các tờ Truyền bá và Phổ thông bán nguyệt san.
Được gia đình tác giả Thâm Tâm và các nhà sưu tầm hỗ trợ, nay các tác phẩm truyện thiếu nhi của ông đã được tập hợp khá đầy đủ và chọn lọc in lại thành ba tập truyện đặc sắc. Ba tập truyện được phân loại theo các thể loại: Con rùa đội vẹt - Truyện đồng thoại; Hai cây hoa nhài - Truyện cổ tích; Thuồng luồng ở nước - Truyện dã sử.
Tập truyện cổ tích Hai cây hoa nhài gồm 5 truyện vừa nhiều kì và 1 truyện ngắn. Truyện cổ tích của Thâm Tâm dày đặc chất liệu đời sống và con người. Ở đó, nhân vật cổ tích có nội tâm phong phú, câu chuyện có rất nhiều đối thoại được kể với ngôn ngữ văn xuôi hiện đại, gần với truyện ngắn và kịch. Những nhân vật rất quen thuộc trong văn học dân gian trong truyện cổ tích Thâm Tâm lại có một màu sắc mới: đó là thằng Bờm, thằng Cuội,… Những tích truyện xưa như Sọ Dừa, trở nên vừa lạ vừa quen trong truyện Hai cây hoa nhài.
Thuồng luồng ở nước là tập truyện dã sử gồm 4 truyện ngắn và 1 truyện vừa nhiều kì. Bối cảnh lịch sử trong truyện dã sử Thâm Tâm mang tính phiếm chỉ đó là thời Giao Châu, thời nhà Lý, thời Hùng Vương… Những nhân vật lịch sử cũng vậy, tên tuổi và hành tung vừa quen vừa lạ, như Bố, Cái, Lữ Đại, Chàng Hai, Thôi Vỹ… nhưng tồn tại đầy nhân bản.
Thâm Tâm dày công nhất trong truyện đồng thoại. Con rùa đội vẹt gồm 5 truyện ngắn và 2 truyện vừa là thế giới đồng thoại rất phong phú, thể hiện một cái nhìn quan sát rất tinh tế thế giới loài vật cũng như sự uyển chuyển đưa thế giới loài vật ấy gần gũi với con người.
Vốn được viết cho các tạp chí ra hàng tuần, hàng tháng nên thường các truyện của Thâm Tâm được chia ra thành nhiều kì, cách viết rất hấp dẫn, diễn biến bất ngờ thu hút bạn đọc theo dõi liên tục. Phần tranh minh họa mỗi truyện do tác giả Thâm Tâm và các họa sĩ cùng thời vẽ cũng đem đến mỹ cảm độc đáo.
Đọc bộ ba tác phẩm truyện thiếu nhi này của Thâm Tâm, độc giả không chỉ được tiếp xúc với một di sản văn học hay, ý nghĩa mà còn thông qua mỗi câu chuyện có thể học hỏi những bài học được cài cắm khéo léo qua mỗi câu chuyện.