Câu chuyện kể về cô gái Moana ở nơi xa xôi mà sao tôi thấy thật gần gũi. Trước mắt tôi hiện lên hình ảnh của chính dân tộc mình, dân tộc Thái ở vùng Tây Bắc hoang vu, phản chiếu hình ảnh những thần dân của Moana - người Maori.
 |
Khởi nguyên ở khu vực Thái Bình Dương, người Maori vốn dĩ là những đứa con của biển cả. Những cuộc hải hành từ khoảng thế kỷ XIV đã đưa họ đến nơi biệt lập với phần còn lại của thế giới - New Zealand. Người Maori gọi đó là Aotearoa - vùng đất của những dải mây trắng dài. Suốt những năm tách biệt khỏi các nền văn minh khác, họ đã phát triển với nhiều nét văn hóa độc đáo. Không ít trong số đó khiến tôi liên tưởng đến câu chuyện của chính dân tộc mình.
 |
Từ thuở hồng hoang, khi con người chưa có ngôn ngữ, hoa văn chính là thứ phân biệt các tộc người. Họ giao tiếp với nhau bằng những hình họa khắc trên chính mình. Người Maori cũng vậy, họ thể hiện bản thân qua những hình xăm trên cơ thể. Mỗi hoa văn là một câu chuyện, một mảnh ghép và là một phần của con người họ. Chúng cũng đại diện cho giá trị cá nhân, tựa như Maui - vị á thần trong bộ phim Moana, càng nhiều hình xăm thì người đó càng giữ vị trí cao trong xã hội. Hơn cả biểu tượng của danh dự, hình xăm còn là đại diện cho đức tin thiêng liêng. Hình xăm mà họ chọn chính là loài vật mà họ tin rằng sau khi chết họ sẽ tái sinh thành nó và quay trở về với thiên nhiên.
 |
Nếu hình xăm là biểu tượng văn hóa của người Maori thì khăn Piêu chính là bản sắc của dân tộc Thái |
Tựa như có mối duyên lạ, tôi nhìn thấy chính mình trong bóng hình người Maori. Bản sắc của dân tộc Thái thể hiện qua hoa văn trên những chiếc khăn Piêu. Hoa văn đẹp đẽ, tinh xảo được các bà, các mẹ lưu truyền ngàn đời đến thế hệ sau, là biểu tượng cho trí thức và sự khéo léo của người con gái Thái. Khăn Piêu xuất hiện trong đời sống thường nhật của mọi người con dân tộc Thái. Và cũng như người Maori, hoa văn trên khăn Piêu chính là hiện thân của núi rừng, ánh nắng hay nương lúa trong đôi mắt của các cô gái Thái. Tất cả để thể hiện sự tôn trọng của người Thái đối với những món quà của thiên nhiên. Đường thêu nét chỉ trên khăn Piêu là dấu hiệu để nhận biết cốt cách một người con gái. Họa tiết càng phức tạp, càng bắt mắt thì cô gái ấy càng cao quý và đáng được trân trọng.
 |
Tuy tương đồng đến vậy nhưng vẫn tồn tại những điểm khác biệt. Cách hai dân tộc lưu giữ và truyền tải văn hóa khiến tôi nhận thấy những điều cộng đồng mình có thể học hỏi. Người Maori, trong bối cảnh hội nhập, họ biến văn hóa thành một lợi thế trong du lịch. Văn hóa là kinh tế, là nếp sống, là một phần cuộc đời của cả những thế hệ tiếp nối. Các trường đại học giảng dạy ngôn ngữ và văn hóa Maori. Những làng du lịch cộng đồng được xây dựng dựa trên nguyên mẫu các bộ lạc thời trước và được quảng bá với cộng đồng quốc tế. Người Maori vẫn hòa nhập nhưng không hòa tan. Trong khi đó, dân tộc Thái đang đối mặt với nguy cơ mai một văn hóa khi đa số những người con thuộc thế hệ của tôi không thể nói hoặc viết tiếng Thái. Còn gì buồn hơn khi những thế hệ lưu giữ truyền thống ngày một già đi còn thế hệ trẻ lại chẳng thể tiếp nối mạch nguồn văn hóa của dân tộc mình.
Câu chuyện của người Maori khiến tôi biết rằng chúng tôi không đơn độc. Họ đã cho tôi niềm tin về sự trường tồn của văn hóa dân tộc. Rằng hành trình phục hưng một nền văn hóa dẫu khó khăn nhưng không phải không thể. Chúng tôi đều là những dân tộc ít người, đều gặp phải nhiều trở ngại trong hành trình giữ gìn văn hóa và cùng chung ước vọng hồi sinh, bảo tồn nền văn hóa của mình.
Là một sinh viên, tôi không còn là cô nhóc say giấc mộng xưa ở Tây Bắc đại ngàn. Đến với thủ đô hoa lệ, cuộc sống hối hả nơi đây thúc giục tôi theo đuổi mong ước của mình - trở thành một đại sứ văn hóa của dân tộc Thái. Sẽ không xa nữa, dân tộc tôi cũng sẽ trở thành cảm hứng cho những bộ phim quốc tế. Sẽ không xa nữa, nhiều người sẽ biết đến chiếc khăn Piêu. Sẽ không xa nữa... vì chúng tôi đã bắt đầu hành trình của mình từ hôm nay!
Booklet “New Zealand - Bật mí trăm điều thú vị” - Cẩm nang khám phá những điều kì diệu của xứ sở Kiwi, do báo Hoa Học Trò và Cơ quan Giáo dục New Zealand thực hiện.
Bạn có thể scan mã QR này hoặc vào link: https://bit.ly/HHT-Booklet-FP để tải về xem nhé!
 |
