Tham dự chương trình có bà Nguyễn Thị Hà - Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội; Ông Lê Hồng Vinh - Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nghệ An; Ông Nguyễn Đình Hùng - Tỉnh ủy viên, Chánh văn phòng tỉnh ủy; Nhà báo Lê Xuân Sơn - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong; GS.TS Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An và anh Lê Văn Lương - Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, tỉnh uỷ viên, Bí thư Tỉnh Đoàn Nghệ An.
Khách mời tham gia chương trình là các nhà quản lý, chuyên gia, nhà giáo như: TS Dương Thị Thanh Thanh - Phó Trưởng Khoa Tâm lý giáo dục, Trường Sư phạm, Đại học Vinh; Trung tá Phan Tuấn Anh - Đội trưởng Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Nghệ An; Đại úy Trần Văn Thắng - Đội trưởng Phòng PC04, Công an tỉnh Nghệ An; Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Hiển - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Nghệ An cùng ca sĩ Hà Myo.
Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia và hơn 1.500 học sinh, cán bộ, giáo viên đến từ Trường THPT Nguyễn Duy Trinh và các thầy giáo cô giáo trong BGH các trường Tiểu học, THCS, THPT trên địa bàn huyện Nghi Lộc, thành phố Vinh.
 |
Thuốc lá, thuốc lá điện tử, chất gây nghiện mới đã và đang từng bước thâm nhập vào môi trường học đường ở cả ba cấp học từ tiểu học, THCS đến THPT. Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới năm 2019, có 2,57% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử. Trong đó, học sinh thành thị chiếm 3,7%, học sinh bậc THCS là 2,15% và bậc THPT chiếm 3,1%.
Tại chương trình, Ban tổ chức đã dành tặng 20 suất học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn vươn lên học tốt tại trường THPT Nguyễn Duy Trinh.
 |
Nhà báo Lê Xuân Sơn - Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, GS.TS Thái Văn Thành - Giám đốc Sở GD&ĐT Nghệ An và anh Lê Văn Lương - Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An trao học bổng cho các bạn học sinh. |
 |
Bà Nguyễn Thị Hà - Thứ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội và ông Lê Hồng Vinh - Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Nghệ An trao học bổng cho các em học sinh. |
Phát biểu khai mạc chương trình, nhà báo Lê Xuân Sơn, Tổng biên tập báo Tiền Phong nhấn mạnh tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử và chất gây nghiện mới, đồng thời dẫn thông tin: Chỉ ít tiếng trước, báo Tiền Phong đưa tin, cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh vừa thu giữ hơn 100.000 sản phẩm thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc. Số lượng sản phẩm thuốc lá bị thu giữ rất lớn. Thuốc lá, thuốc lá điện tử đã độc hại đối với sức khoẻ con người, sản phẩm này lại không rõ nguồn gốc sẽ càng nguy hiểm.
 |
Nhà báo Lê Xuân Sơn, Tổng biên tập báo Tiền Phong. |
Nhà báo Lê Xuân Sơn khẳng định chủ đề của chương trình truyền thông - Nói không với thuốc lá, thuốc lá điện tử và chất gây nghiện mới - có ý nghĩa vô cùng quan trọng. “Đã có giai đoạn, đất nước chúng ta có nhiều người hút thuốc lá, thậm chí lấy thuốc lá làm quà cho nhau. Sau đó, đã có chương trình quốc gia về phòng chống thuốc lá và nhờ đó, số người hút thuốc giảm đi rất nhiều. Tuy nhiên, nếu chúng ta chủ quan, không phòng ngừa, cảnh báo về thuốc lá điện tử, chất gây nghiện mới, công cuộc phòng chống thuốc lá có thể sẽ về con số không”, Nhà báo Lê Xuân Sơn cho biết.
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Hiển cho biết, hiện nay ngoài thuốc lá điếu thông thường thì trên thị trường xuất hiện loại thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng). Thuốc lá điện tử hiện chưa được cấp phép lưu hành chính thức tại Việt Nam. Tuy nhiên, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc lá điện tử với tên gọi, hình dáng, kích thước khác nhau và đi kèm với nó là dung dịch thuốc lá điện tử với hơn 15.500 hương vị khác nhau, hấp dẫn người dùng. Đây cũng là yếu tố thúc đẩy thanh thiếu niên thử thuốc lá điện tử và nghiện.
 |
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Hiển. |
Đại úy Trần Văn Thắng - Đội trưởng Phòng PC04, Công an tỉnh Nghệ An cho biết: "Thuốc lá điện tử không còn xa lạ đối với mỗi chúng ta. Hiện nay, thuốc lá điện tử được rất nhiều người sử dụng tại Nghệ An. Rất khó để có thể xác định chính xác thời gian thuốc lá điện tử chính thức xuất hiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, qua quá trình công tác thực tiễn, tôi nhận thấy thuốc lá điện tử bắt đầu xuất hiện nhiều ở Nghệ An từ 5-6 năm trước, tức là năm 2018 và nở rộ từ năm 2021 cho đến nay.
Ở Nghệ An, tôi thấy thuốc lá điện tử có 2 loại chủ yếu. Loại 1 là Vape - đây là dạng thuốc lá điện tử sử dụng nhiều lần khi hết tinh dầu có thể đổ thêm tinh dầu vào và dùng tiếp. Loại thứ 2 là loại dạng điếu: Người dùng hút được vài trăm hơi hết tinh dầu thì không dùng được nữa.
Các loại thuốc lá điện tử này đều có nguồn gốc mang nhãn mác do nước ngoài sản xuất và được thẩm lậu vào Việt Nam nói chung và địa bàn tỉnh Nghệ An nói riêng. Không khó để bắt gặp hình ảnh các em lứa tuổi học sinh hút thuốc lá, thuốc lá điện tử và chất gây nghiện mới hiện nay ở các địa điểm công cộng như sân bóng, cổng trường, quán nước… Một số nhóm còn chuyền tay nhau thuốc lá điện tử để hút, có bạn còn đeo cả thuốc lá điện tử trước ngực như đeo vòng trang sức để sử dụng.
 |
Đại úy Trần Văn Thắng. |
Đối với thuốc lá truyền thống thì phần đa là các bạn nam sử dụng nhưng từ khi xuất hiện thuốc lá điện tử, chất gây nghiện mới thì còn xuất hiện thêm nhiều bạn nữ sử dụng.
Trên phương tiện truyền thông, mạng xã hội có rất nhiều tin bài về việc có học sinh này, học sinh kia ngộ độc phải nhập viện cấp cứu do hút thuốc lá điện tử".
Bạn Đinh Nguyễn Hạnh Nguyên, Trường THPT Nguyễn Duy Trinh chia sẻ, bản thân từng chứng kiến rất nhiều nhóm thanh niên cùng nhau hút thuốc lá điện tử ở nơi công cộng, trong các buổi tiệc tùng hay trong những ngõ khuất. Thậm chí, Nguyên từng thấy có cả các bạn nữ cũng cùng hút.
 |
Đinh Nguyễn Hạnh Nguyên, Trường THPT Nguyễn Duy Trinh chia sẻ tại chương trình. |
Từ góc độ của mình, Hạnh Nguyên cho biết nguyên nhân các bạn học sinh thích hút thuốc lá điện tử chủ yếu là vì: Do tâm lý tuổi dậy thì, các bạn dễ bị thu hút bởi những điều mới lạ, kích thích và muốn thử nghiệm. Các bạn coi việc hút thuốc lá điện tử là một cách thức để khẳng định bản thân và thể hiện là mình ngầu, trưởng thành và giống với người lớn.
Ngoài ra, nhiều bạn lựa chọn hút thuốc lá điện tử như là một cách để hoà đồng với bạn bè. Vì không muốn đánh mất tình bạn, và sợ bị bạn bè xa lánh, cô lập nên có nhiều bạn sẵn sàng dùng vape để hoà hợp với mọi người.
Quan trọng nhất là, đại đa số học sinh nghĩ rằng chỉ có thuốc lá truyền thống mới độc hại, còn thuốc lá điện tử thì không, nên không chỉ bản thân các bạn hút nhiều, mà còn lôi kéo bạn bè khác cùng hút.
Hạnh Nguyên cũng cho rằng, học sinh hút thuốc lá khiến việc học sa sút và ảnh hưởng đến tình cảm, mối quan hệ bạn bè. Nhiều bạn khi đã “bập” vào hút thuốc lá, thuốc lá điện tử thường sợ bị bạn bè phát giác. Khi bị phát hiện, các bạn thậm chí gắt gỏng với bạn bè, người thân vì cho rằng, họ không thấu hiểu mình. Chưa kể, khi các bạn đã hút thuốc lá, dễ gia nhập nhóm bạn xấu, có hành vi lệch chuẩn. Vì mỗi sản phẩm thuốc lá điện tử trên thị trường hiện nay có giá rất cao từ 500 ngàn đồng đến 1 triệu đồng. Khi bị ham mê, để có tiền hút thuốc nhiều bạn sẵn sàng làm việc xấu, hay phạm tội để có tiền mua sản phẩm hút.
Trước câu hỏi, những thành phần có trong thuốc lá điện tử sẽ ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe tâm thần của người sử dụng, nhất là các bạn trẻ, Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Hiển cũng cho biết hàng loạt tác hại của thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng để sức khỏe người sử dụng và người thụ động hít phải khói thuốc.
Bà Hiển cho biết theo các nhà khoa học, trong khói thuốc có tới hơn 7.000 hóa chất độc hại, trong đó có 69 chất gây ung thư. Khi hút thuốc thuốc lá điện tử thì dung dịch thuốc lá điện tử được làm nóng và tạo ra khói thuốc. Và trong khói này chứa nhiều hóa chất khác nhau.
 |
Trong khi đó, Nicotine được xếp vào nhóm có tính chất dược lý gây nghiện chủ yếu, tương tự như ma túy Heroin và Cocain. Nicotin làm cho người hút thuốc lá nhanh chóng bị nghiện thuốc lá (lệ thuộc vào Nicotin). Khi tiếp tục hút thì các thụ thể nicotin ở não dần sẽ bị trơ và người hút phải tăng lượng hút lên thì mới đạt được cảm giác sảng khoái như cũ. Vì thế dần dẫn sẽ tăng liều Nicotin, nghiện thuốc, nếu thiếu hoặc dừng hút thì sẽ có biểu hiện thèm thuốc.
Cơ thể sẽ mệt mỏi, chán nản, cáu gắt. Việc cai nghiện rất khó và mất nhiều thời gian. Sử dụng nicotin liều cao có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng trầm cảm lo âu. Làm kìm hãm sự phát triển của não bộ, ảnh hưởng đến khả năng nhớ, tập trung chú ý và học tập, do vậy đặc biệt tác động đến trẻ em. Do não bộ con người phát triển từ khi sinh ra cho đến 25 tuổi, thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử có thể dễ dàng bị nghiện nicotin hơn, ảnh hưởng đến sức khỏe cũng sớm hơn và trầm trọng hơn.
Sử dụng nicotin ở tuổi vị thành niên cũng có thể làm tăng nguy cơ gây nghiện các chất gây nghiện khác (như ma túy) ở nhóm tuổi này. Hơn nữa, sử dụng thuốc lá điện tử ở giới trẻ cũng làm tăng khả năng hút thuốc lá trong tương lai.
Đại úy Trần Văn Thắng chia sẻ, để cắt được kênh vận chuyển thuốc lá đến học sinh và giới trẻ thì cần phải có sự quan tâm, chung tay của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Do đó, phải làm tốt 2 vấn đề:
Đầu tiên là làm giảm và triệt tiêu đi nhu cầu học sinh về thuốc lá, thuốc lá điện tử. Đồng thời phải cắt đi nguồn cầu đến với học sinh. Tất nhiên để triệt tiêu được nhu cầu và triệt tiêu nguồn cung thì phải cần một thời gian, không thể ngày 1, ngày 2.
Về làm giảm và triệt tiêu nhu cầu của học sinh thì cần rất lớn vai trò của gia đình và nhà trường.
Về gia đình cần tạo ra môi trường lành mạnh, sự ổn định và hỗ trợ tinh thần cho giới trẻ. Cần quan tâm chăm sóc con cái đồng thời phải giám sát hoạt động của con trên cơ sở tôn trọng quyền của các con. Tăng cường truyền đạt thông tin đúng đắn về tác động của các chất gây nghiện đối với sức khỏe và tương lai của con.
 |
Đại úy Trần Văn Thắng. |
Về phía nhà trường: tuyên truyền, tổ chức chương trình giáo dục cho học sinh hiểu về tác động của các chất gây nghiện, cung cấp thông tin đầy đủ và cập nhật cho học sinh. Thúc đẩy việc tham gia vào các hoạt động văn hóa, thể dục và giáo dục tâm lý để giảm căng thẳng và tạo sự cân bằng cho học sinh. Đưa ra các quy định định cấm sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, chất gây nghiện khác và chế tài xử lý một cách nghiêm ngặt trong khuôn khổ trường học.
 |
