Những đợt nắng nóng dữ dội ngày càng xảy ra nhiều hơn trên khắp thế giới, và không khí nóng di chuyển chậm hơn, trời nóng lâu hơn, giữ nhiệt độ đỉnh trong nhiều ngày hơn, trên những khu vực rộng lớn hơn.
Theo nghiên cứu được đăng trên tạp chí Science Advances (Tiến bộ Khoa học), kể từ năm 1979, các đợt nắng nóng trên toàn cầu xảy ra thường xuyên hơn đến 67% và hơi nóng di chuyển chậm hơn 20%. Nghiên cứu này cũng cho biết, những mức nhiệt độ cao nhất trong các đợt nóng cũng đều cao hơn, duy trì trong nhiều ngày hơn chứ không như trước đây là chỉ có 1 - 2 ngày đỉnh nóng.
 |
Năm 2024 được dự báo sẽ còn nóng hơn năm 2023. Ảnh: Heng Yi-Hsin. |
Từ năm 1979 đến 1983, các đợt nóng trên thế giới kéo dài trung bình 8 ngày. Từ năm 2016 đến 2020, con số này lên tới 12 ngày, đến nay thì còn dài hơn.
Nghiên cứu trên cũng viết, châu Á và châu Âu có những đợt nóng kéo dài hơn nhiều nhất, tức là con người phải chịu nóng lâu hơn.
Nghiên cứu mới này của các nhà khoa học khí tượng Wei Zhang của ĐH bang Utah và Gabriel Lau của ĐH Princeton (Mỹ) nhận được nhiều lời khen ngợi vì có tính toàn diện, không chỉ tập trung vào nhiệt độ mà còn cả thời gian của các đợt nóng và cách mà các đợt không khí nóng di chuyển qua các lục địa. “Các đợt nóng di chuyển ngày càng chậm, về căn bản là nếu có một đợt nóng đến một khu vực, nó cứ ở đó rất lâu” - ông Zhang nói.
 |
Nhiều khu vực ở các nước Đông Nam Á đều đang trải qua những ngày nắng nóng gay gắt. Ảnh: GovHK. |
Các nhà khoa học cho rằng lý do khiến các đợt nóng di chuyển chậm là vì các dòng tia (các luồng gió thổi nhanh trong các dòng hẹp ở khí quyển) đang yếu đi, nên không “đẩy” những đợt không khí nóng đi nhanh được. Chính việc Bắc Cực ấm lên nhanh chóng làm thay đổi sự chênh lệch nhiệt độ giữa các cực với khu vực xích đạo. Mà không có sự chênh lệch nhiệt độ lớn thì các luồng gió chậm lại. Tóm lại, sự ấm lên của Trái Đất đang làm chậm, thậm chí làm đứt các dòng tia.
 |
Hình đơn giản mô tả các dòng tia (các đường mũi tên). Ảnh: NWS. |
Nhưng tất nhiên, không việc gì chỉ có một nguyên nhân đơn lẻ. Còn một vấn đề nữa là các hoạt động của con người thải các loại khí như carbonic vào khí quyển khiến nhiệt độ nói chung ở khắp nơi đều tăng, đồng thời cũng “giữ” các đợt nóng tồn tại lâu hơn.
 |
